Banknoty i monety kolekcjonerskie NBP o tematyce historycznej — kto jest ich autorem?

Te piękne banknoty i monety mają swoich autorów. Banknoty obiegowe, których wizerunki znalazły się na monetach kolekcjonerskich, zaprojektował wybitny polski grafik Andrzej Heidrich (1928–2019); tworzą one serię „Władcy polscy”, a posługujemy się nimi od 1 stycznia 1995 r. Projekty graficzne monet kolekcjonerskich wchodzących w skład zestawu „Polskie banknoty obiegowe” to dzieło medaliera Roberta Kotowicza.

W wydanym w 2011 r. przez NBP albumie poświęconym Andrzejowi Heidrichowi możemy przeczytać: „Niezwykle skromny i pracowity, człowiek starej daty z nienagannym przedwojennym wychowaniem. Nie pretenduje, aby być gwiazdą. Ale jest. Jest wybitnym artystą, mistrzem małych form graficznych, »królem polskich banknotów«”.

Współpraca zaczęła się w latach 60., gdy NBP zaprosił Andrzeja Heidricha do zamkniętego konkursu na nową serię banknotów. Na banknotach miały się znaleźć: Lublin, Gdańsk, Wrocław, Kraków, Warszawa. Na przedniej stronie banknotu miały być wizerunki prezentujące przedstawicieli różnych zawodów. Po wielu poprawkach i konsultacjach zrezygnowano z miast. Zdecydowano się na wielkich Polaków.

Pierwsza wersja projektów powstała na początku lat 70. XX w. i obejmowała pięć nominałów: 20 zł – z wizerunkiem F. Chopina; 50 zł – z wizerunkiem T. Kościuszki; 100 zł – z wizerunkiem M. Skłodowskiej-Curie; 500 zł – z wizerunkiem M. Kopernika; 1000 zł – z wizerunkiem A. Mickiewicza. Na bazie pierwszych projektów powstawały kolejne wersje, z których ostatecznie powstała seria banknotów obiegowych „Wielcy Polacy”.

Jaka była jego recepta na stworzenie idealnego, bo niedającego się podrobić banknotu, i czy jest to w ogóle możliwe? „Przede wszystkim każdy projekt należy tworzyć ręcznie, bo to uniemożliwia dobre podrobienie banknotu” – co oznacza, że nie można posługiwać się żadnym istniejącym wzorem pisma, aby fałszerz nie mógł wykorzystać dostępnego kroju czcionki z komputera.

Dodajmy, że współczesne banknoty obiegowe NBP są bardzo dobrze zabezpieczone: mają m.in. tzw. wzbogacony znak wodny; nitkę zabezpieczającą umieszczoną w strukturze papieru; zabezpieczenia wykonane farbą zmienną optycznie; uzupełniający się druk obustronny (recto-verso); mikrodruki na przedniej i odwrotnej stronie banknotu oraz numer banknotu, a także inne wybrane elementy widziane tylko w świetle UV.

Autorem projektów graficznych monet kolekcjonerskich wchodzących z skład zestawu „Polskie banknoty obiegowe” jest Robert Kotowicz, który z niezwykłą starannością i kunsztem przeniósł graficzne wzory banknotów wydrukowane na papierze na projekty graficzne srebrnych monet kolekcjonerskich – co ciekawe – w kształcie prostokątów.

Warto tu również wymienić inne monety kolekcjonerskie, które zostały zaprojektowane dla NBP przez Roberta Kotowicza w ostatnich latach (2020–2022): „Ochrona polskiej granicy wschodniej”; „Pamięci ofiar stanu wojennego”; „Lech Kaczyński. Warto być Polakiem”, „30-lecie wznowienia działalności przez Caritas Polska”; „Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku. Agresja Niemiec na Polskę”; „10. rocznica tragedii smoleńskiej”; „Katyń-Palmiry 1940”, czy wybrane monety z serii „Wielcy polscy ekonomiści”.