Hala Stulecia we Wrocławiu ma 100 lat i kopułę większą od rzymskiego Panteonu

Pergola otaczająca zbiornik wodny przed halą jest od stu lat ulubionym miejscem spacerów wrocławian
(fot. Archiwum Hali Stulecia)

Pierwsze wzmianki o tym, że aspirujący do miana miasta spotkań Wrocław powinien posiadać halę wystawienniczą, pojawiły się w pierwszych latach XX wieku. Na problem zwrócono uwagę w roku 1904 - zorganizowano wówczas Wystawę Przemysłową, na której zaprezentowano w sumie 900 eksponatów. Ekspozycja przyciągnęła do miasta 625 tys. zwiedzających. Zorientowano się, że lokalny przemysł ma w sobie ogromny potencjał, który można wykorzystać w celu promocji miasta. Brakowało tylko odpowiedniego impulsu, który skłoniłby władze do postawienia obiektu. Bodziec pojawił się w 1910 roku przy okazji zbliżającej się setnej rocznicy wydania przez króla Prus Fryderyka Wilhelma III odezwy "Do mego ludu", wzywającej do walki przeciwko Napoleonowi.

Hala Stulecia nosiła po wojnie nazwę Hali Ludowej. Od 2006 roku powróciła do pierwotnego imienia

Na miejsce budowy hali i przylegających do niej terenów wystawienniczych wybrano wschodnią część miasta. Realizacją projektu zajął się architekt miejski Max Berg. To właśnie Maxowi Bergowi zawdzięczamy wybudowanie wielofunkcyjnej hali, idealnej do organizacji nie tylko wystaw, lecz również innych imprez. Współcześnie wykorzystuje się ją także do organizacji m.in. dużych koncertów. Co roku odbywa się tam największy w Europie festiwal muzyki reggae, znany pod nazwą One Love Sound Fest.
Ostateczny projekt Hali Stulecia zakładał symetryczny, czterolistny plan konstrukcji z masywną, centralną kopułą o rozpiętości 65 metrów, wykorzystanie wzmocnionego betonu jako materiału konstrukcyjnego, otwartą płytę pod kopułą z czterema przylegającymi apsydami oraz dostęp do płyty głównej przez cztery wejścia. Już wtedy podkreślano, że Hala Stulecia może stać się prawdziwą wizytówką Wrocławia, zwracając uwagę na monumentalność obiektu. Sama kopuła robi wrażenie - jest większa niż kopuła Panteonu w Rzymie (rozpiętość kopuły Panteonu wynosi 44 m) i kopuła Hagia Sophia w Istambule, której rozpiętość określa się na 32 m.

Wnętrze Hali Stulecia przed wojną. Do dziś uchodzi za architektoniczny majstersztyk
(fot. Wikipedia)

Budowa Hali Stulecia trwała dwadzieścia miesięcy, a uroczystość otwarcia zorganizowano w maju 1913. Inauguracyjną ekspozycją była Wystawa Stulecia (1913 r.). Za inne znaczące ekspozycje uznaje się Wystawę Mieszkanie i Miejsce Pracy (1929 r.) oraz Wystawę Ziem Odzyskanych (1948 r.). Ta ostatnia to jednocześnie pierwsza powojenna ekspozycja - w ciągu stu dni zobaczyło ją 2,5 miliona gości.

Od tamtego czasu przed Halą Stulecia stoi Iglica, zaprojektowana przez Stanisława Hempla. Przy tej okazji zorganizowano także Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju. Zgromadził on 400 delegatów z 46 państw. Wśród nich byli m.in.: Pablo Picasso, Bertold Brecht, Irene Joliot-Curie i Michaił Szołochow.

W latach 1945-2005 roku używano nazwy Hala Ludowa. Dopiero w 2005 rozporządzeniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego obiekt na powrót przemianowano na Halę Stulecia. W 2006 roku Hala Stulecia została wpisana na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako jedno z najważniejszych osiągnięć dwudziestowiecznej architektury. Oficjalna uroczystość odbyła się w czerwcu 2007 roku z udziałem dyrektora generalnego UNESCO Koïchiro Matsuury.

W latach 2008-2012 przeprowadzono kompleksowy remont obiektu. Lifting przeszło wnętrze hali, odnowiono też elewację. Wymieniono również szyby, utworzono nowoczesne Wrocławskie Centrum Kongresowe. Remont pochłonął 200 mln złotych.

hala stulecia w całej okazałości
(fot. St. Klimek/Hala Stulecia)

Hala Stulecia w liczbach

- 15 133 - z tylu piszczałek składały się największe na świecie organy, w które Hala Stulecia została wyposażona w 1913 roku. Instrument nie został zniszczony w czasie wojny, ale po zakończeniu konfliktu padł łupem szabrowników - zniknęły wszystkie piszczałki głosów językowych. Nienaruszony pozostał pulpit do gry. Brakujące elementy uzupełniono częściami pozyskanymi z instrumentu wrocławskiego kościoła ewangelickiego im. Gustawa Adolfa. Organy Wielkie z Hali Stulecia rozbrzmiewają do dnia dzisiejszego. Współcześnie dysponują 150 rejestrami (13 207 piszczałek) i są największym instrumentem tego typu w Polsce.
- 380 ton - tyle ważyła konstrukcja specjalnego systemu rusztowań, podwieszonego pod kopułą podczas remontu wnętrza Hali Stulecia, który przeprowadzono w 2011 roku. Prace konserwatorskie pod kopułą prowadzone były tylko na rusztowaniu, ponieważ w tym samym czasie trwały prace związane z pogłębieniem posadzki.

KINGA CZERNICHOWSKA, MM Moje Miasto