Zupa plujka, gołębie i żołędzie. Kuchnia polowa w Powstaniu Warszawskim. Co jedli powstańcy?

Powstanie Warszawskie było trudnym czasem podczas okupacji. Brakowało jedzenia, ale można było liczyć na pokątne dostawy od ludzi mieszkających na wsi. Od nich można było czasem dostać kiełbasę po świniobiciu, kosz jajek albo nielegalnie przygotowany bimber. Powstańcy myśleli, że powstanie potrawa kilka dni. Dlatego nie zgromadzono zapasów żywności, które wykarmiłyby osoby biorące udział w bohaterskim zrywie.

Im dłużej trwało powstanie, tym gotowanie jedzenia było trudniejsze. Najsłynniejszą potrawą była zupa plujka. Nazywana również pluj-zupą lub plują. Zupa gotowana była na bazie jęczmienia. Zboże mielono w ręcznych młynkach do kawy. Danie nazwano plujką z racji, że trzeba było pozbywać się zbożowych łupin, które oddzielały się w czasie spożycia. Zboże pochodziło z tak zwanego spichlerza powstańczej Warszawy, czyli z magazynów browaru Haberbusch i Schiele.

Czasem dodawano do zupy wkładkę mięsną. Z biegiem dni powstania w Warszawie kończyło się jedzenie. Powstańców dotykał głód. Co dla wielu osób może wydawać się kontrowersyjne, w czasie Powstania Warszawskiego jedzono:

• gołębie,
• wrony,
• psy,
• koty.

Dużą popularnością cieszyła się też konina. Dla wielu osób kiełbasa z konia była prawdziwym rarytasem. W ostatnich dniach powstania nie było już jedzenia ani wody. Powstańców ratowały ssane kostki cukru i wygrzebywane resztki jedzenia. Dzieci, cierpiąc na głód, sięgały nawet po gazety, aby czymkolwiek zapełnić żołądek.

Ważne miejsce na mapie Powstania Warszawskiego miały kuchnie polowe. Najczęściej prowadziły je kobiety, które tworzyły istotne zaplecze dla osób czynnie walczących. Ochotniczki zgłaszały się pełne entuzjazmu, mając nadzieję, że poprzez gotowanie przysłużą się dla polskiego zwycięstwa. Kuchnie polowe były też prowadzone w podziemiach zakonów. Między innymi czynnie włączyły się siostry ze Zgromadzenia Franciszkanek Rodziny Maryi przy ulicy Hożej 53. W pierwszych dniach powstańczego zrywu zakonnice wypiekały chleby i rozdawały żołnierzom. Wśród posiłków i napojów podawanych w kuchniach polowych były:

• sałatki z chwastów (rdestu, perzu, liści buraków i natki marchewki),
• zupy na bazie pokrzywy,
• kawa z żołędzi.

Warto wspomnieć, że żołędzie ratowały braki żywności niemal przez całą okupację. Zmielone na mąkę używane były do zrobienia podpłomyków, chleba lub racuchów. Żołędzie były też gotowane i jedzone zamiast ziemniaków.

Myśląc o kuchni powstańczej, warto pamiętać, że była to też niebezpieczna praca. W każdej chwili obok budynku mogła spaść bomba. Przez to obsypujący się tynk, kurz lub ziemia mogła wpaść do gotującej się zupy, lub siła rażenia pocisku mogła ją rozlać. W najgorszym razie spadająca bomba na budynek kuchni polowej niszczyła ją doszczętnie wraz z gotującymi w niej kucharkami.

Źródło:

• „Okupacja od kuchni. Kobieca sztuka przetrwania” Aleksandra Zaprutko-Janicka, Wydawnictwo Otwarte
• Klasztory w Powstaniu Warszawskim: „reduta” Rodziny Maryi - Hoża 53 - niedziela.pl

Zobacz inne tematy kulinarne ze Strony Kuchni: