5 z 7
Stanisław Kasznica służył w Wojsku Polskim, sprawując też...
fot. Archiwum IPN

Stanisław Kasznica służył w Wojsku Polskim, sprawując też funkcję ostatniego Komendanta Głównego Narodowych Sił Zbrojnych. Za udział w walce z hitlerowskim wojskiem, w tym obronę Warszawy, został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Działał w warunkach głębokiej konspiracji, a funkcję kierowniczą Narodowych Sił Zbrojnych pełnił od sierpnia 1945 roku. W Wielkopolsce i na Pomorzu założył organizację o nazwie Armia Podziemna. Jego opór wobec komunistów został przerwany aresztowaniem w lutym 1947 r. Był poddany bestialskim torturom, a rok później sąd skazał go na czterokrotną karę śmierci. Wskutek wyroku m.in. stracił też prawa publiczne, obywatelskie i honorowe. Kasznica został rozstrzelany 12 maja 1948 r. Jego zwłoki potajemnie i bezimienne wrzucono do zbiorowego dołu. Były okryte mundurem Wehrmachtu.

6 z 7
Józef Światło był wysokim funkcjonariuszem Ministerstwa...
fot. Wikimedia Commons

Józef Światło był wysokim funkcjonariuszem Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, m.in. wicedyrektorem Departamentu X. Miał mocną pozycję w stalinowskim aparacie terroru, bardziej wpływową niż jego bezpośredni przełożeni. Odpowiada za wiele represji i aresztowań działaczy Polski podziemnej, w tym ostatniego dowódcy AK – gen. Leopolda Okulickiego. Pomagał też w organizacji sfałszowanego referendum z czerwca 1946 roku i wyborów do Sejmu w styczniu 1947 r. Miał również przywilej bezpośredniego dzwonienia do Ławrietnija Berii, szefa NKWD.

Pod koniec 1953 r. Józef Światło dostał zadanie od Bolesława Bieruta, polegające na zadbaniu o wyeliminowanie Wandy Brońskiej, dziennikarki Radia Wolna Europa opisującej m.in. system funkcjonowania sowieckich Gułagów. W tym celu udał się do Berlina Wschodniego, skąd postanowił jednak uciec do zachodniej części miasta. Twierdził, że zrobił to, bo obawiał się czystek po aresztowaniu Ławrietnija Berii w Związku Radzieckim a także wzrastających nastrojów antysemickich w szeregach komunistycznej partii. Zgłosił się od razu do amerykańskich władz. Ale według niektórych historyków Światło już kilka lat wcześniej został zwerbowany przez brytyjski wywiad MI6, miał też współpracować z amerykańskim wywiadem. Przypisuje mu się również udział w operacji Sprinter Factor, wskutek której został aresztowany m.in. Władysław Gomółka.

Józef Światło, dzięki poparciu Jana Nowaka-Jeziorańskiego, występował w wielu audycjach Radia Wolna Europa. Ujawnione przez niego zachodniej opinii publicznej informacje spowodowały prawdziwe trzęsienie ziemi w PRL i przyczyniły się m.in. do likwidacji Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.

7 z 7
Komunistyczni oprawcy wrzucali ciała patriotów do grobów jak...
fot. Krzysztof Szwagrzyk

Komunistyczni oprawcy wrzucali ciała patriotów do grobów jak popadło. Bez żadnego szacunku...

Zobacz również

To były dzikie i odludne Bieszczady. Wcześniej tętniło tutaj życie. Zobaczcie zdjęcia

To były dzikie i odludne Bieszczady. Wcześniej tętniło tutaj życie. Zobaczcie zdjęcia

Puste stoki narciarskie i brak korków? Tak wyglądał Szczyrk w PRL-u

Puste stoki narciarskie i brak korków? Tak wyglądał Szczyrk w PRL-u

Polecamy

Kultowe domy towarowe PRL w Katowicach. Wszyscy robiliśmy tam zakupy

Kultowe domy towarowe PRL w Katowicach. Wszyscy robiliśmy tam zakupy

Puste stoki narciarskie i brak korków? Tak wyglądał Szczyrk w PRL-u

Puste stoki narciarskie i brak korków? Tak wyglądał Szczyrk w PRL-u

Poszukiwane banknoty i monety. Sprawdź, czy masz je w domu

Poszukiwane banknoty i monety. Sprawdź, czy masz je w domu