Wprowadzenie stanu wojennego to terror, koniec marzeń o wolności i upadek gospodarczy Polski.

Kliknij w zdjęcie i zobacz naszą historyczną prezentację multimedialną

W wyniku wojny komunistycznego reżimu z Polakami wielu działaczy „Solidarności” zostało internowanych, zniesiono wszystkie wywalczone przez Związek w Sierpniu 1980 r. wolności polityczne i społeczne. W zamian Jaruzelski zafundował Polsce kolejne lata rządów terroru i zacofania cywilizacyjnego.

Stan wojenny wprowadzono przede wszystkim po to, aby uratować monopolistyczne rządy PZPR przed zagrożeniem ze strony „Solidarności”. Celem operacji było zniszczenie Związku. Cała ideologia obrony przed zagrożeniem sowieckim została przez generała Jaruzelskiego stworzona po roku ‘89. Z historycznego punktu widzenia jest ona nieprzekonująca – tłumaczył historyk prof. Antoni Dudek.

Opinia prof. Dudka znajduje potwierdzenie w dokumentach. Skupmy się na jednym z nich, odtajnionym kilkanaście lat temu przez MSWiA. Dokument ten to specjalnego znaczenia „notatka służbowa dotycząca gotowości do wprowadzenia stanu wojennego ze względu na bezpieczeństwo państwa”. Jest zapisem narady generałów: ministra spraw wewnętrznych Mirosława Milewskiego, szefa Sztabu Generalnego WP Floriana Siwickiego, jego zastępcy Tadeusza Hupałowskiego i wiceministra spraw wewnętrznych Bogusława Stachury i nosi datę 16 marca 1981 r. Data świadczy o tym, że rozprawę z „Solidarnością” i Narodem w postaci wprowadzenia stanu wojennego, rodzimi komuniści planowali od dawna.

Spotkanie, którego tematem było wprowadzenie stanu wojennego odbyło się na polecenie... generała Wojciecha Jaruzelskiego, ówczesnego premiera. On również, podobnie jak ówczesny I sekretarz KC PZPR Stanisław Kania, wiceminister spraw wewnętrznych Janicki i szef Sztabu Siwicki, otrzymał kopie notatki.

Uczestnicy narady stwierdzili, że ich siły mogą nie wystarczyć do stłumienia oporu opozycji. Dlatego nie wykluczali „pomocy wojsk Układu Warszawskiego”. Dodatkowo, PRL-owskie MSW zwróciło się do „bratnich resortów krajów socjalistycznych, w tym także MSW ZSRR o udzielenie daleko idącej pomocy materiałowej i technicznej”. W odpowiedzi polscy towarzysze dostali pojazdy opancerzone, obezwładniające środki chemiczne i benzynę.

A zatem to nie ZSRS groził Polsce interwencją, ale Jaruzelski i jego ekipa sami się o nią zwracali. Uczestnicy narady stwierdzili również, że ich resorty (wojsko i milicja) „pod względem formalno-prawnym oraz użycia sił i środków - łącznie z przeprowadzeniem akcji internowania” są w zasadzie gotowe do podjęcia działań, a jedyną „dziedziną pozostającą w tyle jest propaganda”. Potem plany stanu wojennego były kilkakrotnie poprawiane, m.in. po ucieczce na Zachód płk Ryszarda Kuklińskiego.

Schemat działań MSW „w warunkach stanu W” zatwierdził gen. Czesław Kiszczak. Koperty z instruktażem dla komendantów wojewódzkich MO były gotowe od 7 listopada 1981 r. Zgodę na ich otwarcie dostali na kilka godzin przed wprowadzeniem stanu wojennego (hasło „Synchronizacja”) a o 4.00 rano 13 grudnia mieli obudzić sekretarzy KW i wojewodów, aby o 6.00 wysłuchali radiowego przemówienia Jaruzelskiego.

Przypomnijmy wydarzenia sprzed 40 lat. Po wprowadzeniu stanu wojennego zastrajkowało szereg zakładów pracy, głównie na Śląsku. W Kopalni Węgla Kamiennego „Manifest Lipcowy” (dziś „Zofiówka”) w Jastrzębiu strajk poparła prawie cała załoga, licząca w sumie 6 tys. osób. 15 grudnia rano kopalnię otoczyły skoty i czołgi. Po trzykrotnym ataku, czołgi staranowały bramę.

Na teren kopalni wkroczył pluton specjalny ZOMO. Gdy strajkujący, prowadzeni przez jednego z górników - Czesława Kłoska ruszyli do przodu, padły strzały. Kłoska postrzelono w szyję (potem był oskarżycielem posiłkowym w procesie zomowców).
Rany postrzałowe odniosło 25 górników. Odpowiedzialni za użycie broni nie zostali wykryci. Prokuratura Garnizonowa w Gliwicach umorzyła śledztwo przeciwko funkcjonariuszom MO uznając m.in., że niektóre rany postrzałowe nie pochodziły od... postrzałów.
Członkowie Komitetu Strajkowego trafili pod sąd, potem większość z nich wyemigrowała.

14 grudnia rozpoczął się strajk w KWK „Wujek” w Katowicach (ok. 3 tys. górników z ok. 5 tys. załogi, przewodniczącym 20-osobowego Komitetu Strajkowego został Stanisław Płatek) i sformułowano postulaty:

• uwolnienie przewodniczącego „Solidarności” w kopalni - Jana Ludwiczaka,
• odwołanie stanu wojennego,
• przywrócenie działalności Związku,
• realizacja porozumień jastrzębskich (trzecie porozumienie, jakie „Solidarność” podpisała w sierpniu 1980 r. z władzą, obok porozumień gdańskich i szczecińskich).

Stanisław Płatek wspomina:

Nie braliśmy pod uwagę, że napastnicy będą do nas strzelać, myśleliśmy, że władza wyciągnęła wnioski z tragedii 1970 r. na Wybrzeżu, zresztą generał Jaruzelski w swoim wystąpieniu mówił, żeby nie polała się ani jedna kropla polskiej krwi.

Przy pacyfikacji kopalni „Wujek” w czasie stanu wojennego brało udział: 6 kompanii ZOMO, 4 kompanie ROMO, 1 kompania NOMO, 1 kompania KW MO, 6 kompanii piechoty, 6 plutonów czołgów, 17 członków Plutonu Specjalnego ZOMO; 7 armatek wodnych, helikopter, 55 wozów BWP.

Podczas pacyfikacji od kul poległo 9 górników: Józef Czekalski - lat 48, Krzysztof Giza - lat 24, Ryszard Gzik - lat 35, Bogusław Kopczak - lat 28, Andrzej Pełka - lat 19, Zbigniew Wilk - lat 30, Zenon Zając - lat 22, Joachim Gnida - lat 28, zmarł 2 stycznia 1981 r. nie odzyskawszy przytomności, Jan Stawisiński - lat 21, zmarł 24 stycznia 1982 r. w szpitalu w Katowicach-Ochojcu nie odzyskawszy przytomności.

21 górników odniosło rany postrzałowe, 22 innego rodzaju obrażenia wymagające hospitalizacji: zatrucie gazem, uszkodzenie gałek ocznych.

Podczas operacji funkcjonariusze SB skonfiskowali pociski wyjęte z ciał rannych. W styczniu 1982 r. Prokuratura Garnizonowa w Gliwicach umorzyła śledztwo w sprawie użycia broni. Zdaniem prokuratora porucznika Janusza Brola broń została użyta w obronie własnej (tak twierdzili do końca napastnicy i Kiszczak).

9 lutego 1982 r. przywódcy strajku zostali skazani na kary kilkuletniego więzienia, innych internowano. Zbigniew Szafraniec - jeden z górników, postrzelonych podczas pacyfikacji, składał zeznania w procesie członków Plutonu Specjalnego w czerwcu 1994 r. Wkrótce potem zginął w niewyjaśnionych okolicznościach (według oficjalnej wersji: samobójstwo). Wielu górników, biorących udział w strajku, zwolniono z pracy. Do końca PRL władze zakazały oddawania czci zabitym.

Za przyczynienie się do śmierci 9 górników w kopalni „Wujek” i ciężkiego zranienia 25-ciu w kopalni „Manifest Lipcowy” w grudniu 1981 r. Czesław Kiszczak został skazany na cztery lata więzienia (na mocy amnestii karę zmniejszono o połowę). Warszawski sąd uznał znaczenie tajnego szyfrogramu ZW-I-01486/81, w którym szef MSW „przekazał swoje uprawnienia w zakresie decyzji o użyciu broni palnej dowódcom oddziałów i pododdziałów MO”. Kiszczak do więzienia jednak nie trafił, bo skutecznie odwołał się od wyroku.

Pacyfikacja śląskich kopalń w grudniu 1981 r. to tylko fragment zbrodni <,strong>stanu wojennego i schyłkowego okresu PRL. W ten sposób komunistyczna dyktatura pozbywała się groźnych przeciwników. Część tych zabójstw miała wyjaśnić powołana w 1989 r. w Sejmie kontraktowym Komisja Nadzwyczajna do zbadania działalności MSW w latach 1981-1989, na której czele stanął poseł Jan Rokita. Opracowano listę, zawierającą prawie sto nazwisk osób, które poniosły śmierć w wyniku działania MO i SB. Na liście tej znaleźli się m.in. Grzegorz Przemyk i Piotr Bartoszcze, oraz księża: Jerzy Popiełuszko, Stefan Niedzielak, Stanisław Suchowolec, Sylwester Zych.

Komisja przekazała prokuratorowi generalnemu RP opinie dotyczące 19 przypadków, z których 14 miały być objęte postępowaniem prokuratorskim. Niestety, rozwiązanie Sejmu zakończyło prace komisji Rokity. Później - nawet w okresie rządów Akcji Wyborczej Solidarność - nikt, z posłem Rokitą włącznie, nie domagał się wznowienia tych spraw. W tej sytuacji o osądzeniu jakiejkolwiek zbrodni – rzecz jasna – nie mogło być mowy.

W stanie wojennym, po delegalizacji „Solidarności”, antysystemowa opozycja działała nadal – tyle, że w podziemiu. Była – jak w poprzednich latach - mocno rozpracowywana przez Służbę Bezpieczeństwa. Do tego celu, w 1982 r. powołano Biuro Studiów SB, które było elitarną jednostką specjalną, posiadającą status samodzielnego departamentu MSW.

15 października 1987 r. Biuro Studiów przygotowało raport, oceniający dotychczasową infiltrację podziemia, pt.: „Ocena działalności struktur nielegalnych”. Materiał, który jeszcze długo później był ściśle tajny, wymienia 284 „struktury nielegalne”.
Raport mówił również m.in., jak należy zwalczać opozycję:

• paraliżowanie wrogich inicjatyw opozycji politycznej, przy czym należy wykorzystywać wszelkie przejawy niepowodzenia wewnątrz jej organizacji;
• stała infiltracja kierowniczych gremiów opozycji przez TW celem dezinformacji, złamania ich jedności i zwartości, jak również paraliżu ich inicjatyw;
• udoskonalenie metod pracy operacyjnej, podniesienie operacyjnego charakteru zastosowanych środków na wyższy poziom”.

Podkreślić jednak trzeba, że od początku stanu wojennego, aż do rozpoczęcia rozmów okrągłego stołu SB nie udało się rozpracować podziemnych struktur. Niektóre były lepiej zinfiltrowane, inne gorzej, wielu przywódców opozycji trafiło do więzień, ale aparat bezpieczeństwa nie był w stanie objąć całego, szerokiego spektrum antykomunistycznej działalności.

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości