90 lat temu spłonął Reichstag. Kto go podpalił?

Budynek Reichstagu zaczął płonąć wieczorem 27 lutego 1933 roku. Alarm przeciwpożarowy ogłoszony krótko po godz. 21, a do 23:00 pożar zajął kopułę budynku. Źródeł ognia było sporo. Podłożono go w kilku pomieszczeniach oraz w sali plenarnej. Rozprzestrzeniający się ogień wydostał się na zewnątrz. Prąd powietrza nie pozwalał strażakom na ugaszenie go. Wezwano aż 15 jednostek straży pożarnej. Pożar ugaszono dopiero 25 minut po północy 28 lutego.

Podpalenie Reichstagu miało miejsce zaledwie tydzień przed zaprzysiężeniem Adolfa Hitlera na Kanclerza Rzeszy. Trwała właśnie kampania przed wyborami parlamentarnymi, a Hitlerowi chodziło o samodzielną władzę nad państwem. Wiedział, że bez radykalnych decyzji nie uzyska powyżej 50 proc. mandatów w państwie. Hitler pragnął też wyeliminować politycznych przeciwników, zwłaszcza lewicy i komunistów niemieckich. Skłonił prezydenta Paula von Hindenburga do rozpisania przedterminowych wyborów. To były trzecie wybory na przestrzeni roku. Sędziwy polityk spełnił prośbę późniejszego dyktatora.

Na miejsce zdarzenia bardzo szybko przybył szef pruskiej policji politycznej Rudolf Diels. Niedługo potem pod Reichstagiem pojawiła się cała czołówka największych nazistowskich zbrodniarzy tzn. Adolf Hitler, marszałek i przywódca Luftwaffe Hermann Wilhelm Goering, minister propagandy Joseph Goebbels, czy minister spraw wewnętrznych i protektor Czech i Moraw Wilhelm Frick.

- To początek powstania komunistycznego! - miał wtedy powiedzieć Goebbels, jak zeznał później Rudolf Diels przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze.

Naziści od razu zrzucili odpowiedzialność na komunistów. Wielu z nich zostało zamordowanych, aresztowanych lub zmuszonych do opuszczenia Niemiec. Hitler cieszył się z pozbycia komunistów i ich partii KPD. Aresztowano holendra Marinusa van der Lubbego, a także Ernsta Tonglera i bułgarskich komunistów Georgiego Dimitrowa, Blagoja Popowa i Wassila Tanewa. Oskarżono ich o podpalenie Reichstagu. Lubbe został skazany na śmierć, wyrok wykonano 10 stycznia 1934 roku. Lubbe przyznał się, że to on podpalił gmach parlamentu i że działał sam. Pozostali oskarżeni zostali uniewinnieni. Dopiero sąd w 2008 uznał, że Lubbe nie podpalił Reichstagu i wyrok unieważniono.

Przed norymberskim trybunałem Hans Gisevius powiedział, że to niejaki Karl Ernst z rozkazu Goebbelsa, zorganizował oddział SA, który podłożył ogień pod Reichstag. Oddział miał przedostać się do gmachu parlamentu tunelem i rozlać w sali plenarnej łatwopalną mieszaninę fosforową.

Prawda jest taka, że władze nazistowskie planowały pożar Reichstagu. Hitler mówił, że pożar parlamentu to początek nowej epoki w historii Niemiec. Frick miał gotowy projekt rozpraw z komunistami. Nazywał się on "o ochronie narodu i państwa" i polegał na zniesieniu praw i wolności obywatelskiej. Goering miał ponoć wynająć dwóch ludzi ze swojej Luftwaffe, którzy na jego rozkaz mieli podpalić Reichstag. Wydało się to na procesie Norymberskim. Goering zapytany o mężczyzn przez głównego prokuratora Roberta Jacksona, usiadł cicho na ławie oskarżonych.

W wyborach 5 marca 1933 roku NSDAP uzyskało 51,9 proc. a w listopadzie tego samego roku, istniała już tylko partia Hitlera. Inne ugrupowania zostały zdelegalizowane.

Źródło: Dziennik Norymberski