Friedrich Ludwig Jahn - Więzień z twierdzy Kolberg

Łukasz Gładysiak
Friedrich Ludwig Jahn spędził w Kołobrzegu 5 lat życia
Friedrich Ludwig Jahn spędził w Kołobrzegu 5 lat życia Wikimedia Commons
Friedrich Ludwig Jahn uważany jest za twórcę idei wychowania fizycznego. Więziony był w Kołobrzegu.

Przyszedł na świat 11 sierpnia 1778 r., w rodzinie pastora z brandenburskiego miasta Lanz. W wieku 18 lat rozpoczął studia teologiczne i filologiczne na uniwersytecie w Halle, by w ciągu kolejnej dekady uczestniczyć w zajęciach na uczelniach w Getyndze, Greifswaldzie oraz frankfurckiej Viadrinie.

Po zwycięstwach armii Napoleona Bonapartego nad Prusakami pod Jeną i Auerstaedt, Jahn zaciągnął się do wojska. Ostatecznie, w 1809 r. osiadł w podberlińskim Schmargendorf jako nauczyciel gimnazjalny.
Rok później zaproponowano mu posadę w nowej, uchodzącej za niezwykle postępową Szkole Plamanna.

Pozwoliło mu to rozwinąć idee, stanowiące efekt doświadczeń przegranych przez królestwo Hohenzollernów kampanii wojennych. Stwierdzić miał wówczas, że sposobem na dźwignięcie narodu z kolan będzie ruch oraz ćwiczenia fizyczne.

Po roku Berlin poszczycić się mógł pierwszym w Europie, otwartym dla wszystkich placem gimnastycznym na świeżym powietrzu. Przyrządy, które dziś wykorzystuje się podczas igrzysk olimpijskich, takie jak równoważnia, koń sportowy, drążek czy poręcze, Jahn opracował samodzielnie.

Pomysł aktywnego wypoczynku szybko trafił na podatny grunt nie tylko w Niemczech. W całej Europie Środkowej (w tym także na ziemiach polskich pod zaborami) powstawać zaczęły towarzystwa oraz związki gimnastyczne. Wielu ich członków, w dużej mierze studentów, w roku 1813 zasiliło szereg słynnego Wolnego Korpusu Luetzowa — ochotniczej formacji toczącej bój z oddziałami Napoleona. Friedrich Ludwig, jako tytularny porucznik, objął dowodzenie jego III batalionem. Zgrupowanie to dotarło do samego Paryża.

Po Kongresie Wiedeńskim Jahn związał się z propagującym patriotyczny liberalizm Ruchem Burszów. To właśnie wtedy stworzył popularne w całym dziewiętnastym stuleciu hasło: "Świeży, Pobożny, Wesoły, Wolny", według którego kształcić się winna niemiecka młodzież.

Idea ta, wraz z ekscentrycznymi zachowaniami oraz wystąpieniami w populistycznym tonie sprawiła, że stał się dla władz w Berlinie solą w oku. Na jego niekorzyść działał także rozrastający się ustawicznie ruch gimnastyczny — w 1817 r. na terenie samych Niemiec funkcjonowało już około setki towarzystw i związków.

Obawiano się, że ich członkowie doprowadzić mogą do społecznej i politycznej rewolucji.
W roku 1819 r. Friedrich Ludwig Jahn został aresztowany, a jego słynny plac ćwiczeń w Berlinie zamknięty. Bezpośrednią przyczyną pacyfikacji miłośników kultury fizycznej stało się zamordowanie w Mannheim przez jednego ze studentów, konsula generalnego Cesarstwa Rosyjskiego, Augusta von Kotzebue.

Po krótkotrwałym pobycie w więzieniu w Spandau oraz Kostrzynie nad Odrą, Jahn trafił do Kołobrzegu. Tutaj, zamieszkawszy w kamienicy u zbiegu dzisiejszych ulic Dubois i Ratuszowej, spędził kolejnych pięć lat. W czasie internowania w nadbałtyckiej twierdzy poznał swoją drugą żonę — córkę kołobrzeskiego kupca o nazwisku Hentsch. Ostatecznie miasto nad ujściem Parsęty opuścił wiosną 1825 r. otrzymawszy zakaz osiedlania się w Berlinie oraz każdym innym mieście uniwersyteckim.

Jego wybór padł zatem na Freyburg w Saksonii-Anhalt.
Do końca lat trzydziestych XIX w. Friedrich Wilhelm Jahn pozostawał w cieniu. Między 1828 a 1835 r. ponownie odbywał karę w twierdzy za złamanie zakazu aktywności w środowisku akademickim, tym razem w Koelledzie pod Weimarem. Na propozycję wyjazdu do Stanów Zjednoczonych (posadą profesora literatury niemieckiej kusił go prestiżowy Uniwersytet Cambridge), odpowiedzieć miał: "jelenie i łanie najlepiej czują się tam, gdzie się na nie poluje".

Zmiana relacji z Berlinem nastąpiła dopiero po objęciu tronu przez króla Fryderyka Wilhelma IV. Decyzją tego władcy, sędziwego już prekursora gimnastyki, za dokonania sprzed blisko trzech dekad, uhonorowano wojskowym odznaczeniem: Krzyżem Żelaznym. Niejako w dowód uznania jego osiągnięć, w 1842 r. wychowanie fizyczne oficjalnie wprowadzono do planu zajęć szkolnych w Prusach.

Sześć lat później jego pomysłodawca zasiadł w ławach parlamentu.
Friedrich Ludwig Jahn zmarł 15 października 1852 r. we Freyburgu.

Łukasz Gładysiak, Głos Koszaliński

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Pozostałe

Polecane oferty

* Najniższa cena z ostatnich 30 dniMateriały promocyjne partnera
Wróć na naszahistoria.pl Nasza Historia