Już we wczesnym średniowieczu piwo, jako podstawowy element codziennej diety, warzone było w Polsce w każdej chałupie. Wraz z przyjęciem chrześcijaństwa, pojawili się mnisi, którzy przywieźli ze sobą nowoczesne, jak na tamte czasy, metody warzenia. Rozwój piwowarstwa stał się możliwy dzięki rozmaitym przywilejom, m.in. „porządkowi piwnemu”. Zezwalał on na produkcję chmielowego napoju i jego spożycie w miejscu wytworzenia. Z warzenia piwa na większą skalę słynęły wtedy m.in. Wrocław, Strzegom, Świdnica i Lwówek Śląski. Wiek XVII to początek browarnictwa w Tychach. W XIX wieku tutejszy browar stał się jednym z największych w Europie, a po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, był największą warzelnią II Rzeczypospolitej.
Tyski browar w pierwszym szeregu
Za oficjalną datę założenia browaru w Tychach uznaje się 1629 rok. Z tego okresu pochodzi następująca wzmianka ze spisu nieruchomości Państwa Pszczyńskiego:
„ten folwark posiada znaczne prawo piwowarskie, można tu co tydzień piwo warzyć, przynosi przeto znaczną korzyść.”
Badania historyczne potwierdziły jednak, że zakład musiał powstać przynajmniej kilkanaście lat wcześniej, prawdopodobnie pod koniec XVI wieku. W 2009 roku minęła 380. rocznica założenia wytwórni. Tyskie Browary Książęce są jedynym polskim zakładem z branży piwnej, który może poszczycić się tak długą nieprzerwaną historią działalności. Dość szybko, bo już na początku XVII wieku tyski browar został przystosowany do wysyłki piwa beczkami. Nie ograniczał się do sprzedawania piwa w miejscu warzenia, jak inne ówczesne browary. Dowodzi to dynamicznego rozwoju zakładu. O jakości tyskiego piwa niech świadczy fakt, że posyłano po nie z zamku książąt pszczyńskich, choć istniał tam również stosunkowo duży browar. Przez ponad 200 lat tyskie browary należały do rodziny Promniców, baronów z Pszczyny. W 1861 roku przeszły w ręce szlacheckiej familii - książąt Hochbergów.
Na ten czas przypada jeden z najbardziej dynamicznych okresów rozwoju w historii browarów. Właściciel zakładu książę Jan XI, zwany przez Górnoślązaków „Starym księciem”, był wielkim miłośnikiem piwowarstwa i poświęcał wiele czasu sprawom tyskiego browaru. On też przyczynił się do rozkwitu przedsiębiorstwa w drugiej połowie XIX wieku. Przemyślane inwestycje - zakup nowoczesnych maszyn, rozbudowa browaru (np. sztuczna chłodnia, poszerzenie fermentowni) sprawiły, że u schyłku ubiegłego stulecia produkcja wyniosła 100 000 hektolitrów piwa rocznie. Wynik ten stawiał zakład z Tychów w pierwszym szeregu europejskich piwowarów. Tyskie Browary Książęce (tak odtąd oficjalnie nazywała się firma) stały się dobrze rozwiniętym i nowocześnie zarządzanym zakładem.
Kiedyś karczmy piwne, dzisiaj besiady
Tradycję picia piwa spopularyzowali w XIX wieku górnicy, w dobie intensywnego rozwoju górnictwa węglowego. Przy kopalniach powstawały karczmy piwne, w których wypicie kufla piwa po szychcie było wręcz obowiązkowe.
Pierwsze piwo górnik wypijał zawsze ciurkiem, by zmyć z gardła pył węglowy. Dopiero drugie było po to, by się delektować
- mówi Leszek Popiołek, piwowar z Tyskich Browarów Książęcych.
- Po piwo sięgano równie chętnie podczas familijnych spotkań. Popiołek wspomina swoje dzieciństwo w familokach. Na ich tyłach znajdowały się ogródki, gdzie organizowano biesiady. Już za czasów księcia Henryka XV Pszczyńskiego, męża księżnej Daisy, w parku naprzeciw tyskiego browaru urządzane były takie spotkania przy piwie - wspomina Popiołek. - Lata 70. i 80. XX wieku przyniosły wielką przeprowadzkę mieszkańców Śląska do bloków, które są bardziej anonimowe. Osłabiło to nieco wspólne spędzanie czasu. Nadal jednak Ślązacy lubią biesiadować przy piwie.
W poszukiwaniu „piwnych” historii i ciekawostek, warto zajrzeć do Tyskiego Muzeum Browarnictwa. Odwiedzający mają tam możliwość przyjrzeć się procesowi warzenia piwa w nowoczesnym browarze. Po wycieczce można napić się świeżego piwa w pubie w piwnicach browaru.
| Beerfest, czyli… biesiadujemy po naszymu Tradycyjna śląska biesiada zainspirowała Tyskie Browary Książęce do stworzenia wyjątkowego piwnego święta, jakim jest BEERFEST. W tym roku impreza odbędzie się tradycyjnie w ostatni weekend sierpnia (26-28.08) w Parku Śląskim w Chorzowie.  |
Agata Markowicz
