Na zdjęciu od lewej: Andrzej Skowroński "Andrzej", Zdzisław de Ville "Zdzich" żołnierze oddziału "Jędrusiów" z ciężkim karabinem maszynowym. Na kolejnych zdjęciach prezentujemy największe akcje partyzanckie na ziemi świętokrzyskiej podczas II wojny światowej.

Atak na więzienie w Opatowie

Atak na więzienie w Opatowie miał miejsce 12 marca 1943 roku. Celem akcji było odbicie aresztowanych w ostatnim czasie członków konspiracji.
- Podzieleni na ustalone przez Szefa [Józefa Wiącka „Sowę”] grupy szli w milczeniu. […] Ja podchodzę pierwszy do bramy, wy za mną – wyjaśnił Szef – tylko uważajcie, by nie wchodzić w pole widzenia wizjerki. […] Wkrótce z drugiej strony bramy rozległ się głos: - Kto tam? – Policja. Otworzyć! – energicznie zawołał Szef. – Podejść do wizjerki! – domagał się strażnik. Tu już nie było co kombinować. Szef skoczył na środek i w wizjerkę wpakował lufę swojego „Visa”, wołając jednocześnie” „Ręce do góry!”. Oczywiście skutki wezwania były z góry przesądzone. Terroryzowani strażnicy byli dla Szefa w ogóle niewidoczni. Cóż mógł im zrobić? – „Bobo” [Zdzisław Kabata], granaty! – krzyknął Szef. „Bobo” wyjął kilka sztuk zza pasa, związał chusteczką i podał Szefowi. Ten natychmiast wyciągnął zawleczkę jednego z nich – opisywał wejście na teren niemieckiego więzienia w Opatowie, Eugeniusz Dąbrowski.
W wyniku brawurowej akcji udało się oswobodzić około 80 osób.
Na zdjęciu Zdzisław de Ville ps. "Zdzich", żołnierz oddziału "Jędrusiów" z ręcznym karabinem maszynowym

Zajęcie więzienia w Jędrzejowie

Do brawurowej akcji Armii Krajowej doszło w samym centrum obecnego powiatu jędrzejowskiego. Przeprowadzona ona została przez grupę dywersyjną pod dowództwem Stefana Gądzio pseudonim „Kos” oraz podporucznika Józefa Maja „Balleta”. Jej celem było odbicie żołnierzy Armii Krajowej z niemieckiego więzienia w Jędrzejowie 2 lutego 1944 roku.

Zadanie wtargnięcia do budynku „Kos” [major Stefan Gądzio, komendant obwodu jędrzejowskiego Armii Krajowej] powierzył oddziałowi dywersyjnemu podporucznika Józefa Maja „Balleta” z Podobwodu Wodzisław ze względu na jego wysoką jakość bojową i nieznajomość jego ludzi w Jędrzejowie. „[…] 2 lutego 1944 roku o godzinie 19 wkroczył do budynku Gestapo pięcioosobowy oddział z „Balletem” na czele. […] Na widok wkraczających żołnierzy dywersantów urzędnicy policji kryminalnej zaczęli uciekać w głąb budynku, wywołując popłoch wśród znajdujących się w oficynie gestapowców, którzy, pozamykani, nie reagowali, gdy wypuszczono aresztowanych. Cała akcja została przeprowadzona w ciągu kilku minut. Dopiero w kilka chwil po akcji Niemcy rozpoczęli gwałtowną strzelaninę, która żadnych szkód nie wyrządziła” – opisywał uwolnienie zatrzymanych podpułkownik Wojciech Borzobohaty „Wojan”, zastępca komendanta Okręgu Radomsko-Kieleckiego Armii Krajowej „Jodła”.

Na zdjęciu Stefan Gądzio pseudonim „Kos” - dowodził brawurową akcją rozbicia więzienia w Jędrzejowie.

Pomnik majora Stefana Gądzio pseudonim „Kos” w Jędrzejowie - pomysłodawcy odbicia więźniów z więzienia w Jędrzejowie