Dolny Śląsk jak Dolina Loary

Jednym z najbardziej malowniczych szlaków turystycznych na mapie Polski jest Dolina Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej.

Wspaniałe krajobrazy Karkonoszy w połączeniu z niezwykłą urodą zabytków tej ziemi tworzą magiczne miejsce do którego ciągle zjeżdżają turyści. Unikatowy charakter tego miejsca tworzą rozmaite obiekty historyczne, takie jak średniowieczne zamki, renesansowe dwory, barokowe pałace, czy założenia pałacowo-parkowe.

To tu, od wieków swoje siedziby budowały najświetniejsze rody europejskie: Habsburgowie, Hohenzollernowie, Schaffgotschowie, Czartoryscy, Radziwiłłowie.
W XIX wieku Kotlina Jeleniogórska stała się znanym miejscem turystycznym i uzdrowiskowym. Gościły tu takie osobistości jak John Quincy Adams, Fryderyk Chopin czy Johan Wolfgang Goethe. Coraz większa popularność regionu sprawiła, że zaczęła tu się rozwijać architektura uzdrowiskowa, rezydencjonalna i willowa, która w większości zachowała się do naszych czasów.

Obecnie wiele z tych obiektów odzyskuje swój blask dzięki prywatnym inwestorom, którzy dostrzegając potencjał i urok tego miejsca, remontują pałace i otwierają w nich hotele, centra konferencyjne czy Spa. By promować dolinę wśród inwestorów, ale przede wszystkim turystów, została założona Fundacja Doliny Pałaców i Ogrodów, która założyła sobie ambitny cel, zgłosić obszar na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Prezentujemy trzy spośród setek dolnośląskich rezydencji...

Zamek w Karpnikach - stan z września 2013 roku. Do końca remontu jeszcze trochę...
(fot. MM Moje Miasto)

Zamek rycerski w Karpnikach usytuowany jest na sztucznej wyspie, otoczony fosą. Jego początki sięgają XIV wieku, zaś obecny wygląd w stylu neogotyku angielskiego pochodzi z połowy XIX wieku, kiedy to książę Wilhelm von Hohenzollern zlecił przebudowę niemieckiemu architektowi Friedrichowi Augustowi Stülerowi, otrzymał wówczas neogotycki wystrój i romantyczno-obronny charakter.

Zamek w czasie wojny pełnił rolę składnicy muzealnej, stworzonej przez Gunthera Grundmanna, w której przechowywano dzieła zrabowane z terenów państw okupowanych przez Hitlera.

Po wojnie przez wiele lat zamek ulegał dewastacji. Na początku lat 60. Rozpoczął się jego remont z przeznaczeniem na ośrodek wakacyjny i sanatorium dla dzieci. Niestety zamek nie cieszył się długo świetnością, bo już od lat 80. ponownie zaczął popadać w ruinę. W 2009 roku zamek zyskał nowego właściciela, który rozpoczął gruntowany remont obiektu. Po zakończeniu prac ma zostać tu otwarty hotel i restauracja.

Pałac w Pakoszowie [1]
(fot. Irena Goderska/Wikimedia Commons)

W wybudowanym w 1725 roku barokowym pałacu w Pakoszowie rozpoczęła się historia produkcji lnu na ziemiach jeleniogórskich. Obiekt służył jako reprezentacyjne pomieszczenia mieszkalne oraz manufaktura wybielająca najwyższej jakości len. Na parterze działała manufaktura, wyższe piętra zajmowały natomiast reprezentacyjne pomieszczenia mieszkalne. Tkaniny moczono w kadziach na parterze w roztworze z potasu i mydła, płukano i następnie rozkładano na łąkach do wyschnięcia na słońcu.

Przywilej do przetwarzania niezbędnej do bielenia lnu wody został potwierdzony w 1777 roku przez króla Fryderyka II w dokumencie zachowanym do dziś. Do produkcji prowadzonej w południowej części budynku został przekierowany potok. Woda osłabiła fundamenty od strony północnej, stąd w późniejszych latach potok został przeniesiony trzy metry dalej na północ od domu. Północna ściana została wsparta na czterech filarach. Podczas obecnej przebudowy odnaleziono w części zewnętrznej ściany dawny zbiornik służący do wybielania.

Pałac i manufaktura były własnością Johanna Martina Gottfrieda, burmistrza Jeleniej Góry. W 1945 roku pałac został odebrany rodzinie Gottfried i od tego czasu popadał w ruinę. W 2004 roku potomkowie dawnych właścicieli odkupili nieruchomość i zaczęli ją remontować.

Posiadłość ma w sumie 15 hektarów. W samym pałacu jest 19 pokoi i apartamentów. Pałac po żmudnych pracach remontowych został otwarty jako luksusowy hotel 1 kwietnia 2012.

Pałac w Wojanowie [1]
(fot. Loportek/Wikimedia Commons)

Pierwsze zapiski o Wojanowie pochodzą z ok. 1281 roku, gdzie pałac wymieniony jest jako rycerskie lenno należące do Eberharda von Schildau. Pierwsza budowla w tym miejscu powstała na początku XVII wieku jako dwór renesansowy. W XIX wieku cesarz niemiecki Fryderyk Wilhelm III zakupił od rodu von Zedlitz pałac dla swej córki Luizy, żony Fryderyka Niderlandzkiego. Księżna dokonała przebudowy pałacu zgodnie z duchem romantyzmu.

Neogotycki pałac w Wojanowie został wzniesiony na planie prostokąta. Posiada trzy piętra, przykryte wysokim dachem. W narożnikach pałacu, w miejscu czterech baszt dawnego dworu znajdują się cylindryczne wieże, nakryte stożkowymi hełmami. Do bocznych fasad pałacu przylegają dobudówki, pełniące pierwotnie funkcję oranżerii.

Po II Wojnie Światowej pałac stopniowo popadał w ruinę. Najbardziej dramatycznym dniem w jego najnowszej historii był 12 maja 2002 roku, kiedy od uderzenia pioruna spłonął niemal doszczętnie. Na szczęście pałac nie czekał długo na ratunek. W połowie pierwszej dekady XXI wieku pojawił się inwestor, który w latach 2005-2008 przeprowadził kompleksowy remont zespołu pałacowego w Wojanowie. Dziś pałac to popularne w regionie centrum hotelowo-konferencyjne i jeden ze sztandarowych przykładów rewitalizacji pałaców w Polsce.

Pałace wpisane na listę pomników historii

- Pałac w Bukowcu
- Pałac Paulinum w Jeleniej Górze
- Pałac Schaffgotschów w Jeleniej Górze Cieplicach
- Pałac w Karpnikach
- Pałac Dębowy w Karpnikach
- Pałac Ciszyca w Kowarach
- Pałac w Łomnicy
- Pałac królewski w Mysłakowicach
- Pałac w Staniszowie Górnym
- Pałac w Wojanowie
- Pałac Wojanów-Bobrów

[1] Zdjęcie udostępnione jest na licencji:

Creative Commons
Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach. 3.0.