Wojna przyniosła katastrofalne skutki dla polskiego rolnictwa. Niemcy podczas okupacji odbierali chłopom znaczną część plonów i zwierząt. Wojenne działania doprowadziły również do zmniejszenia zbiorów.
Sytuację polskiego rolnictwa po II wonie światowej w rozmowie z Programem I Polskiego Radia zobrazował dr Janusz Gmitruk, dyrektor Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego:
- W latach 1939-1945 rolnicy stracili 75 proc. pogłowia koni, 60 proc. bydła, prawie 6,5 miliona szt. trzody chlewnej i 3,5 miliona owiec. W wyniku pacyfikacji zniszczono 675 tys. gospodarstw, co stanowiło 25 proc. istniejących przed wojną. W czasie okupacji do Rzeszy wywieziono 1250 tys. ton zboża. Rabunkowa gospodarka dotyczyła także cukru, kartofli, buraków, tłuszczów. Drastycznemu zmniejszeniu uległ również uprawiany areał. O niemal połowę spadły zbiory pszenicy, o 1/3 żyta.
Duży spadek pogłowia
Powojenną sytuację polskiej wsi obrazuje rocznik statystyczny z 1947 r. Znajdujemy w nim dane o pogłowiu zwierząt gospodarskich w 1938 r. i 1945 r. Wówczas obszar województwa kujawsko-pomorskiego należał w większości do województwa pomorskiego. W 1938 r. na tym terenie było 559 tys. sztuk trzody chlewnej, w 1945 r. - 150 tys. Bydła rogatego – 542,1 tys. sztuk (1938 r.) w 1945 r. - 256,4 tys. sztuk. W tamtym czasie w naszym regionie utrzymywano znaczne pogłowie koni: – 210,9 tys. sztuk w 1938 r., w 1945 r. spadło do 86,1 tys.
W 1946 r. Centralny Związek Pszczelarzy RP utrzymywał 744 030 roje, do wojewódzkiego związku pszczelarzy w Toruniu należało wtedy 4586 członków, zgłosili wówczas 46 248 rodzin.
W 1946 r. w zakładach hodowli roślin było znacznie mniej odmian roślin uprawnych: żyta – 17, pszenicy jarej – 9, kukurydzy – 2, buraków cukrowych – 19, pszenżyta – 1, najwięcej pszenicy ozimej – 62.
Skok cen w czerwcu 1946 r.
Rocznik wyszczególnia też ceny detaliczne niektórych artykułów żywnościowych. W 1946 r. w Bydgoszczy bardzo zmieniały się ceny chleba. W marcu kosztował 18 zł, w czerwcu – 25 zł, we wrześniu – 15 zł, a w grudniu – 24 zł. Czerwcowy skok cen w 1946 roku widać też na przykładzie mąki, za którą w Bydgoszczy trzeba było zapłacić 110 zł za kg, podczas gdy w marcu kosztowała 72 zł, a we wrześniu 60 zł. Za ziemniaki w 1946 r. płacono w Bydgoszczy 6 zł za kg – to w czerwcu, bo już we wrześniu cena spadła do 3,8 zł. Ceny wołowiny w 1946 r. wynosiły średnio 160 zł za kg. Za jedno jajko w Bydgoszczy płacono od 10 zł (w marcu) do 23,8 zł w grudniu.
W latach 1945 – 1947 znacznie zmieniły się stawki za pszenicę. Za 100 kg w 1945 r. rolnik otrzymywał 1779 zł, a w 1947 r. - 3970 zł.
Źródła: PR1, Rocznik statystyczny RP z 1947 r.
