Precjoza dla niepodległości. Przedmioty ze „srebrnego FON-u” w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Wystawę czasową pt. „Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej” można już oglądać Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Ekspozycja odbywa się w ramach ogólnopolskiego przedsięwzięcia wystawienniczego koordynowanego przez Muzeum Narodowe w Poznaniu. Jego celem jest zaprezentowanie szerokiemu gronu odbiorców srebrnych przedmiotów, pozyskanych wśród społeczeństwa polskiego przez polskie władze państwowe w ramach ogólnonarodowej zbiórki prowadzonej w latach 1936-1939 w ramach Funduszu Obrony Narodowej (FON).

„Polacy niezwykle ofiarnie zasilili go zarówno w postaci gotówkowej, jak i rzeczowej – nieruchomościami, kosztownościami, a nawet zbożem i zwierzętami rzeźnymi. Po niemieckiej napaści na Polskę we wrześniu 1939 r. niewykorzystane dary rzeczowe wywieziono za granicę. W ambasadzie polskiej w Bukareszcie podzielono je na część „srebrną” i „złotą”. 61 skrzynek ze srebrem przewieziono z Rumunii do Francji, gdzie przetrwały II wojnę światową, najpierw w skarbcu oddziału Banku Francji w Marsylii, a po wojnie przeniesiono je do Tuluzy” – informuje MIIWŚ.

Tzw. „złoty FON” znalazł się w Polsce w 1947 roku w wyniku kombinacji operacyjnej wojskowego wywiadu rządzonej przez komunistów Polski. W okresie stalinizmu został w zdecydowanej części użyty na finansowanie wywiadu PRL lub rozkradziony przez jej najwyższych dygnitarzy; częściowo oficjalnie spieniężony. Przedmioty o wadze 112 kg zostały przetopione na sztabki przez Skarbiec Emisyjny NBP, tylko 19 artefaktów trafiło do muzeów.

Przedmioty ze „srebrnego FON-u” władze PRL odzyskały w 1976 roku. Organizatorzy ekspozycji informują, że w latach 1978–1988 zespół pracowników Muzeum Narodowego w Poznaniu zinwentaryzował ponad 18 tys. przedmiotów. „Z tego względu, a także dla symbolicznego choćby wyrównania wojennych strat w zbiorach, decyzją dysponenta skarbu Ministerstwa Kultury i Sztuki, muzeum otrzymało na własność 1840 obiektów” – podają organizatorzy wystawy.

23 stycznia 2023 r. Muzeum Narodowemu w Poznaniu przekazano pozostałych ponad 16 tys. sreber FON. W ramach przedsięwzięcia: „Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej” wystawy obiektów z tego zespołu prezentowane są obecnie w muzeach i instytucjach kultury w całej Polsce. Honorowy patronat nad akcją objął Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. dr. hab. Piotr Gliński. Wystawa na poziomie -3 MIIWŚ dostępna będzie do 30 września 2023 roku.