Hobbit, czyli tam i z powrotem (ang. The Hobbit or There and Back Again) − powieść autorstwa J. R. R. Tolkiena, wydana w 1937 roku.
Opowiada o wyprawie podjętej przez kompanię Thorina do okupowanej przez smoka Smauga Samotnej Góry w celu zabicia go i odzyskania dawnej siedziby krasnoludów. Po drodze, w jaskini Golluma, Bilbo Baggins znajduje Jedyny Pierścień. Powieść uznawana jest za prolog Władcy Pierścieni.
Zarówno Hobbit, jak i Władca Pierścieni powstały pod wpływem staroangielskich legend, którymi zajmował się Tolkien. Powieść jest ceniona za dokładnie obmyślony przez autora świat hobbitów, elfów, krasnoludów i magicznych stworzeń.
W Polsce ukazały się trzy przekłady Hobbita (kolejność chronologiczna):
- Marii Skibniewskiej, z wierszami w tłumaczeniu Włodzimierza Lewika (Wydawnictwo Iskry 1960, 1991, 1995, 1997, 2004, 2007, 2012)
- Pauliny Braiter-Ziemkiewicz, zatytułowany Hobbit, czyli tam i z powrotem (1997)
- Andrzeja Polkowskiego (2002)
John Ronald Reuel Tolkien urodził się 3 stycznia 1892 w Bloemfontein w Oranii, obecnie na terytorium RPA, zmarł 2 września 1973 w Bournemouth w Anglii) - angielski filolog i pisarz. Jako autor powieści Władca Pierścieni, której akcja rozgrywa się w mitycznym świecie Śródziemia, stał się jednym z prekursorów współczesnej literatury fantasy.
Jest autorem wielu opowieści rozgrywających się w mitycznym świecie: powieści Hobbit, czyli tam i z powrotem, Władca Pierścieni, Silmarillion (nie uporządkowanego jako spójna całość narracyjna przez Ronalda - książkę przygotował do druku jego syn Christopher Tolkien) oraz kilku krótkich form, opowiadań niezwiązanych lub luźno związanych z wielką mitologią, tzw. Legendarium Śródziemia (zawartej w 12-tomowej History of the Middle-earth, opracowanej i wydanej przez Christophera Tolkiena).
Opublikował ponad 100 prac z dziedziny filologii i literatury dawnej, współpracował przy powstaniu największego słownika języka angielskiego, wydawanego zaraz po I wojnie, Oxford English Dictionary. Znał (w różnym stopniu) ponad 30 języków, głównie wymarłych, germańskich i celtyckich: m.in. niemiecki, łacinę, starożytną grekę, gocki, staroislandzki, nordycki, staroirlandzki, średniowieczny i współczesny walijski, anglosaski, hebrajski, hiszpański, francuski, rosyjski, fiński, niderlandzki, szwedzki, duński, norweski, lombardzki, włoski, esperanto, uczył się także polskiego[1], lecz uważał go za trudny język i nie potrafił się nim dobrze posługiwać.
