W co wyposażeni byli powstańcy w getcie?
Jak można się spodziewać, arsenał uczestników powstania w getcie warszawskim był bardzo zróżnicowany, gdyż bazowano jedynie na tym, co udało się pozyskać od polskiej konspiracji, ukraść Niemcom lub zwyczajnie kupić na czarnym rynku, w tym od… samych okupantów lub granatowej policji.
Dominowała krótka broń ręczna, taka jak pistolety i rewolwery, gdyż najłatwiej było ją ukryć i przenieść, była również relatywnie tania. Powstańcy wyposażeni byli między innymi w produkowane w Radomiu Visy (wytwarzali je również Niemcy po zajęciu fabryki „Łucznik”).
Od Niemców udawało się zdobyć popularne „Lugery”, czyli pistolety P08 Parabellum. Powstańcy mieli też belgijskie FN-y, różne wzory niemieckiego Walthera, a także sowieckie rewolwery Nagant, które także produkowano w Radomiu. Szacuje się, że w posiadaniu powstańców było około tysiąca sztuk tego typu uzbrojenia.
Jednak broń krótka nie mogła odgrywać głównej roli w walkach miejskich. Komendant ŻOB Mordechaj Anielewicz pisał 23 kwietnia w liście, że pistolety i rewolwery „nie mają dla powstańców żadnego znaczenia”, a potrzebna była broń o znacznie większej sile rażenia.
A tej brakowało od samego początku. Według historyka Jerzego Ślaskiego, w momencie wybuchu powstania w getcie warszawskim, jego uczestnicy mieli tylko 10 karabinów maszynowych (w tym jedynie dwa lub trzy ciężkie, prawdopodobnie browningi polskiej produkcji), 25 pistoletów maszynowych (głównie niemieckie MP 38/40), ponad 20 karabinów powtarzalnych (polskiej oraz niemieckiej produkcji). Do tego w arsenale znajdowało kilka tysięcy granatów, bomby i miny (często chałupniczej produkcji) oraz koktajle Mołotowa.
Powstanie w getcie warszawskim. Skąd mieli broń powstańcy?
Pojawia się również pytanie, jak powstańcom, znajdującym się w odgrodzonym i pilnie strzeżonym getcie, w ogóle udało się zdobyć broń. Jednym z jej źródeł były polskie organizacje konspiracyjne, które jednak nie mogły dostarczyć zbyt wiele uzbrojenia, gdyż same nie miały jej zbyt dużo. Żydowska Organizacja Bojowa otrzymała pierwszą dostawę od Armii Krajowej w grudniu 1942 roku, było to 10 pistoletów.
Dostawy zostały jednak zwiększone na początku 1943 roku, kiedy to duża już część getta została zlikwidowana, a na jego terenie coraz częściej dochodziło do walk. Kolejne sztuki broni trafiały do bojowników ŻOB, którym jednak brakowało także amunicji. Nie tylko AK przekazywała broń Żydom, otrzymali oni także wsparcie od komunistycznej Gwardii Ludowej.
W nieco lepszej sytuacji był Żydowski Związek Wojskowy, który uzbrojenie zbierał od samego początku wojny, a ponadto składał się głównie z żołnierzy. Utrzymywali oni stałe kontakty z konspiracyjnymi organizacjami i otrzymywali broń od Armii Krajowej.
ŻZW prowadził także akcje likwidacyjne, wymierzone w kolaborantów, SS-manów czy żandarmów, którym po wykonaniu wyroku często odbierano uzbrojenie, zazwyczaj broń krótką.
Niezależnie od tego, czy organizatorzy powstania liczyli na osiągnięcie sukcesu militarnego, czy też, jak uważa wielu historyków, zryw w getcie miał być szansą na bohaterską śmierć z bronią w ręku, a nie w niemieckich krematoriach, to liczba i stan posiadanego uzbrojenia nie pozwalały żydowskim bojownikom na realne zwycięstwo z przeważającymi i znacznie lepiej wyposażonymi siłami Niemiec.
Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal i.pl codziennie. Obserwuj i.pl!
dś
