Jurij Gagarin zginął 27 marca 1968 r. Jakie były przyczyny śmierci pierwszego człowieka w kosmosie?

Sowiecki kosmonauta oraz jego instruktor lotniczy Władimir Sierogin zginęli w wypadku samolotu UTI MiG-15, który rozbił się w okolicach miasta Kirżacz około 80 kilometrów na północny wschód od Moskwy.

Wyjaśnieniem przyczyn katastrofy zajmowały się aż trzy równoległe zespoły: sił powietrznych Związku Sowieckiego, rządowy oraz tajnej policji KGB.

Jeden członków zespołu Sił Powietrznych, pułkownik Edward Szerszer przyznał po latach w wywiadzie, że sprawa była polityczna i że „zadaniem” zespołu wyjaśniającego jest znalezienie usterki samolotu.

„Było jasne, że śmierć Gagarina jest sprawą polityczną, a w takich sprawach prawda zawsze schodzi na dalszy plan” – mówił Szerszer w wywiadzie dla „Niezależnego Przeglądu Wojskowego” w 2006 roku.

Wskazywał także, że zespół znalazł przyczyny, które mogły spowodować wypadek, w którym zginął Gagarin. Były to:

• zamocowanie dodatkowych zbiorników z paliwem
• mimo, że samolot otrzymał pozwolenie na lot, ani pilot ani instruktor nie uzyskali informacji meteorologicznej w rejonie ćwiczeń
• na lotnisku Czkałowski miał nie działać radar, o czym wiedzieć miał również Sierogin
• lot był zorganizowany z naruszeniem przepisów bezpieczeństwa

Wziąwszy to pod uwagę, wieża kontrolna nie powinna była pozwolić na start maszyny. Tymczasem plk Szerszer mówił o tym, że przyczyną wypadku mogło być to, że drążek w samolocie przejął Gagarin, który nie był odpowiednio przygotowany do pilotowania. Pojawiały się również hipotezy, że przypadkowo pozostawiono uchylony odpowietrznik, co pozbawiło załogę dostępu do tlenu.

Oficjalna wersja rządowego komitetu wskazywała, że przyczyną katastrofy samolotu MiG-15 z Gagarinem na pokładzie było wpadnięcie przez maszynę w korkociąg, spowodowany zmianami „środowiska powietrznego podczas lotu”. Choć załoga próbowała odzyskać kontrolę nad samolotem, to ostatecznie nie powiodło im się to i MiG uderzył w ziemię.

Odtajniony w 2003 roku raport KGB zawierał informacje, że członek kontroli lotów przekazał Gagarinowi nieaktualną dane o pogodzie, do samolotu były przyczepione dodatkowe zbiorniki na paliwo, a maszyna wpadła w korkociąg, gdyż albo zderzyła się z ptakiem albo próbowała wyminąć inny samolot.

W 2011 roku Rosyjska Agencja Kosmiczna Roskosmos ogłosiła, że najprawdopodobniej to sam Gagarin był odpowiedzialny za katastrofę, gdyż to on wykonał nieprawidłowy manewr.

Kolejną przyczynę wypadku podano w 2013 roku. Inny sowiecki kosmonauta, Aleksiej Leonow, który przebywał w pobliżu miejsca katastrofy powiedział, że zawinił pilot innego samolotu. Chodził o testowy lot myśliwca Su-15, który zszedł poniżej pułapu 10 000 metrów i przeleciał bardzo blisko samolotu Gagarina (mogło to być 10-15 metrów).

Jak zawsze przy okazji niewyjaśnionych do końca zdarzeń, wokół śmierci Jurija Gagarina zaczęły pojawiać się różne teorie spiskowe.

Jedna z nich mówiła na przykład o tym, że kosmonauta i jego instruktor pili wódkę przed lotem, jednak oficjalne badanie nie wykazało obecności alkoholu w ich organizmach.

Pojawiały się także spekulacje, że Gagarin został zamordowany na zlecenie samego I Sekretarza Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego Leonida Breżniewa. Szef państwa miał czuć się zazdrosny o popularność Gagrina, któremu lot w kosmos przyniósł ogromną popularność.

Według innych teorii spiskowych, kosmonauta miał upozorować własną śmierć i żyć pod innym nazwiskiem, miał przeżyć i zostać porwany przez służby specjalne i umieszczony w zakładzie psychiatrycznym, a nawet… zestrzelony przez kosmitów.

Jurij Gagarin był pierwszym człowiekiem, który poleciał w kosmos. Znalazł się w przestrzeni kosmicznej 12 kwietnia 1961 roku na pokładzie statku Wostok 1 (pol. Wschód 1). Jego lot na orbicie satelitarnej Ziemi trwał 1 godzinę i 48 minut. W tym czasie dokonał jednego, niepełnego okrążenia naszej planety.

Lot ten został uznany za oficjalny przez Międzynarodową Federację Lotniczą (FAI) pomimo że Gagarin nie wylądował statkiem Wostok, a katapultował się i opadł na spadochronie.

Po zakończeniu swojej misji, pilot wyjechał na dwuletnią „Misję Pokoju” dookoła świata, odwiedził 30 państw, w tym Polskę. Otrzymał też wiele nagród i wyróżnień, w tym Order Lenina, najwyższe odznaczenie Związku Sowieckiego.

lena