Mieszkańcy Oświęcimia w walce z rosyjskim zaborcą. Pamięć o powstaniu styczniowym była i jest obecna wśród oświęcimian. Zdjęcia

Powstanie styczniowe, którego w tym roku przypada 160 rocznica, było ostatnią zbrojną próbą odzyskania niepodległości Polski przed wybuchem I wojny światowej. W trwających ponad rok walkach z wojskami rosyjskimi swój udział zapisali ludzie związani z ziemią oświęcimską. Część stąd pochodziła, inni po klęsce powstania znaleźli tutaj, na ziemiach zaboru austriackiego schronienie przed rosyjskimi represjami.

Na oświęcimskim cmentarzu parafialnym można odnaleźć groby uczestników i weteranów powstania styczniowego: oficera Wojska Polskiego Józefa Klajna Korczaka, Jana Kotlarskiego, Romana Stanko. W Muzeum Zamek przywołują także postacie Ferdynanda Słomki, który zginął w walkach powstańczych w 1863 roku oraz dr. Ryszarda Wilsona.

- Mieszkańcy Oświęcimia byli także mocno zaangażowani w pomoc dla powstania, dostarczając broń - podkreślają muzealnicy.

Na kartach historii miasta z przełomu XIX i XX wieku często przewija się osoba wspomnianego Ryszarda Wilsona.

- Na pewno był najbardziej rozpoznawalną postacią z racji wykonywanego później zawodu. Był lekarzem miejskim - przypomina Łukasz Szymański, miłośnik historii Oświęcimia i ziemi oświęcimskiej.

Ryszard Wilson urodził się w 1847 r. W powstaniu styczniowym brał udział w randze podporucznika. Kształcił się w kierunku medycznym. Praktykę lekarską rozpoczął w 1887 r. ze specjalizacją w ginekologii. Jako lekarz miejski miał gabinet przy Rynku Głównym. W okresie II RP przyjmował również w miejscowych koszarach. Bral czynny udział w życiu społecznym miasta. Między innymi w 1929 r. wszedł w skład Powiatowego Komitetu Budowy Gimnazjum w Oświęcimiu (Gimnazjum im. Konarskiego). Zmarł 18 października 1939 r. i został pochowany w kwaterze Weteranów Powstania Styczniowego na warszawskich Powązkach.

Rocznice wybuchu powstania styczniowego, 22 stycznia były zawsze obchodzone w Oświęcimiu w szczególny sposób. W Kronice Oświęcimia autorstwa Elżbiety Skalińskiej-Dindorf można przeczytać m.in. jak to 22 stycznia 1913 roku ówczesny burmistrz Roman Mayzel na posiedzeniu Rady Gminnej Królewskiego Miasta Oświęcimia w związku z "Rokiem Jubileuszowym" w dłuższym przemówieniu wyraził w imieniu miasta hołd i cześć dla bohaterów walki o wolność i niepodległość ojczyzny.

"Obowiązkiem naszym jest czcić tych bohaterów i męczenników za sprawę narodową tak szlachetną" - takie m.in. słowa długoletniego burmistrza Romana Mayzla przypomniała Elżbieta Skalińska-Dindorf. Przemówienia burmistrza rada wysłuchała stojąc. Następnie przyjęła wniosek, aby z funduszy miejskich przesłać 50 koron Prezydium Królewskiego Stołecznego Miasta Krakowa, jako datek na Przytulisko Weteranów Powstania 1863 roku. 

Do bohaterstwa powstańców styczniowych nawiązano także podczas spotkania Powiatowego Komitetu Narodowego 7 lutego 1915 roku w Hotelu Herz z udziałem Józefa Piłsudskiego, który przybył do Oświęcimia wraz grupą legionistów z Kęt, gdzie stacjonowali.

Z kolei w 1933 roku, z okazji 70. rocznicy wybuchu powstania styczniowego, w Oświęcimiu w sali zamkowej zorganizowano obchody ku czci dr. Ryszarda Wilsona z udziałem władz miasta i mieszkańców. Przemawiali proboszcz oświęcimskiej parafii ks. Jan Skarbek oraz burmistrz Roman Mayzel. 

Łukasz Szymański w przedwojennej prasie odnalazł artykuły roku opisujące spotkania weteranów powstania styczniowego na Zamku Królewskim w Warszawie z prezydentem Ignacym Mościckim, anastępnie marszałkiem Edwardem Rydzem-Śmigłym. W grupie żyjących 75 powstańców, odznaczonych oficerskimi krzyżami Orderu Polonia Restituta i Złotymi Krzyżami Oficerskimi Polski Odrodzonej był Ryszard Wilson.

FLESZ - Polacy się starzeją a miasta wyludniają. Jest raport GUS