Sensacyjne odkrycie bielskich archeologów w podbielskich Porąbce i Kobiernicach. Ślady życia sprzed 2600 lat

Te prawdopodobnie najstarsze przedmioty na tych ziemiach zostały odkryte w trakcie programu naukowego prowadzonego przez archeologów Bożenę i Bogusława Chorążych z Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej.

Należały do członków społeczności prehistorycznych sprzed 2600 lat. Były dla nich bardzo cenne, choćby ze względu na sam surowiec metalowy – brąz czy żelazo. Konkretny wyrób pełnił rolę ozdoby lub był częścią stroju.

Jak zauważają archeolodzy z bielskiego muzeum, odkryte skarby prehistoryczne mają niezwykle istotną wartość naukową. Przedmioty, które zostały ukryte pod ziemią, wskazują na funkcjonowanie ważnego szlaku komunikacyjnego, który mógł przebiegać doliną rzeki Soły. Niewykluczone jest, że łączył on tereny dorzecza Dunaju z obszarami położonymi na północ od Karpat.

Odkryty zestaw przedmiotów ma również unikalny charakter. Dotyczy to zwłaszcza grzywien żelaznych datowanych na okres wczesnej epoki żelaza (750–400 r. p.n.e.). To wyroby importowane z obszarów dorzecza górnego Dunaju i górnego Renu. Na ziemiach polskich, a także na terenie Europy Środkowej zabytki te występują sporadycznie (m.in. dwa egzemplarze tego typu grzywien odkryto na słynnym osiedlu obronnym w Biskupinie na terenie Pałuk). Były one produkowane na obszarze górnodunajsko-reńskich ośrodków produkcyjnych, leżących na terenie dzisiejszej Szwajcarii, Lotaryngii, Alzacji i Bawarii.

Odkrytym w beskidzkiej strefie grzywnom towarzyszą żelazne ozdoby obręczowe, także znajdowane pojedynczo poza skarbami, oraz sierpy żelazne. Zabytki te, podobnie jak grzywny, datowane są na wczesną epokę żelaza.

Inny, niezwykle cenny zespół wyrobów stanowi wyposażenie skarbu z Kobiernic. Składał się on 22 wyrobów: głównie przedmiotów brązowych lub bimetalicznych (brąz + żelazo) – zapinek, szpil, bransolet spiralnych i naszyjników. Analiza porównawcza przedmiotów wchodzących w skład tego depozytu wskazuje na jego datowanie na okres wczesnej epoki żelaza – tzw. okres halsztacki, na czasy 600-500 r. p.n.e.

Jak informują naukowcy, niektóre zaobserwowane okoliczności towarzyszące złożeniu przedmiotów do ziemi wiązały się z przemyślanym działaniem. Nie jest wykluczone, że mogło ono mieć odniesienie do sfery duchowej i być przejawem religijno-obrzędowych zachowań człowieka prehistorycznego. Odkryte depozyty, a nawet znaleziska pojedynczych przedmiotów mogły stanowić rodzaj darów wotywnych – często spotykanych w zwyczajach społeczności zamieszkujących w epoce brązu i we wczesnej epoce żelaza Europę prehistoryczną.

W programie naukowym, podczas którego wszystkie te przedmioty zostały odkryte uczestniczyła także grupa specjalistów w zakresie detekcji przedmiotów metalowych ze Stowarzyszenia Eksploracyjno-Historycznego Szaniec 1863 z Dąbrowy Górniczej pod kierownictwem Tomasza Pudełki.

W wyniku przeprowadzonych prac odkryto 4 skarby oraz 6 znalezisk luźnych, pozyskując łącznie 40 wyrobów z brązu i żelaza datowanych na okres wczesnej epoki żelaza (750–400 p.n.e.). W trakcie badań zgromadzono nie tylko kompleksową wiedzę dotyczącą lokalizacji i składu poszczególnych depozytów, ale również precyzyjne informacje na temat kontekstu i warunków ich zdeponowania.

Już niebawem wszystkie znaleziska zostaną zaprezentowane na przygotowanej przez Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej wystawie (Zamek Książąt Sułkowskich, ul Wzgórze 16). Ekspozycja „Skarby z ziemi wydarte. Prehistoryczne wyroby z brązu i żelaza odkryte w rejonie beskidzkiego przełomu rzeki Soły” czynna będzie od 30 kwietnia. Zobaczyć ją będzie można do 4 września. Wernisaż odbędzie się 29 kwietnia, o godz. 17.30.

- Prezentowana ekspozycja daje niepowtarzalną okazję do zetknięcia się widza z problematyką archeologii Karpat, m.in. zagadnieniami początków zastosowania żelaza na tych terenach oraz funkcjonowania dalekosiężnych kontaktów handlowych w okresie wczesnej epoki żelaza - dodają archeolodzy.