Eli Cohen pochodził z rodziny syryjskich Żydów. Rodzice od małego wpajali mu żydowską kulturę i tradycję. Kiedy miał 21 lat jego rodzina przeniosła się do nowego państwa Izrael, a Eli został w Aleksandrii by koordynować pracę na rzecz ojczyzny. Młodzieniec pomagał egipskim Żydom przedostać się do utworzonego w maju 1948 roku państwa.
Kiedy Eli Cohen przeniósł się do Izraela, rozpoczął pracę w wywiadzie. Testy psychologiczne wykazały, że jest on odważny, inteligentny i zdolny do dochowania tajemnicy, ale także skłonny do ryzyka, lekceważący niebezpieczeństwo i z wysokim poczuciem własnej wartości. Dlatego został odsunięty od służby.
Sytuacja na początku lat 60 nie należała do spokojnych. Egipt i Syrię zbroił ZSRR. Dochodziło do ataków na żydowskich rybaków. Trwała także walka o wodę. Kraje arabskie chciały odwrócić bieg górnego Jordanu, by Izrael nie mógł zbudować systemu wodnego. W obliczu takiej sytuacji politycznej izraelski wywiad wojskowy przypomniał sobie o Cohenie.
Zawód szpiega wybrał ze strachu
Eli Cohen ożenił się i zamieszkał w Tel Awiwie. Pracował jako księgowy. Nie chciał wracać do wojska, jednak został aresztowany. W obawie o swoją przyszłość i ciężarną żonę zgodził się na to, by zostać szpiegiem.
Latem 1955 roku Cohen przybył do Izraela, gdzie przeszedł szkolenia wywiadowcze w Amanu i Mossadu. Szkolili go instruktorzy z Jednostki 131, która zajmowała się specjalnymi operacjami. Żołnierze nauczyli go obsługi broni, nadajników radiowych, minikamery, szyfrowania informacji i szybkiego zapamiętywania. Przez pewien czas Cohen służył w siłach zbrojnych, następnie powierzono mu zadanie penetracji partii Baas w Syrii.
Planów zawodowych nie zdradził nawet żonie, która aż do ujęcia męża myślała, że pracuje on dla firmy, która realizuje projekty izraelskiego ministerstwa obrony. Cohen pojawił się w Syrii jako Kamal Amin Taabet. Założył firmę zajmującą się eksportem dywanów i mebli. Jako człowiek biznesu nawiązał rozległe kontakty towarzyskie w środowisku wojskowych, biznesmenów i funkcjonariuszy partii Baas.
Eksportował dywany i donosił
Eli Cohen zamieszkał w apartamencie w Damaszku, naprzeciw sztabu głównego armii syryjskiej. Zaufanie dowódców zdobył rozdając drogie prezenty i użyczając swój lokal na schadzki z kochankami.
W 1963 roku w Syrii doszło do zamachu stanu. Przewrót jednak nie zmienił pozycji Cohena, który oprócz znajomych w polityce miał też znajomych w armii. Ci zabierali go na wycieczki do baz wojskowych i oprowadzili po Wzgórzach Golan. Szpieg wszystko zapamiętywał i przekazywał do Izraela.
Złapany na gorącym uczynku
Eli Cohen wysyłał codziennie szyfrowane alfabetem Morse'a meldunki radiowe do Izraela. Robił to o godz. 8 rano i czasami wieczorem. Dokumenty, które chciał przekazać do kraju były wysyłane okrężną drogą przez Europę. W czasie jego trzyletniej służby władze izraelskie zdobyły informacje dotyczące rozmieszczenia wojsk, nazwisk pilotów i rodzajów samolotów bojowych.
Agenci syryjskiego kontrwywiadu namierzyli jego transmisję radiową nadawaną w trakcie ciszy antenowej, która została wprowadzona przez władze syryjskie w celu przetestowania radzieckich urządzeń elektronicznych. Eli Cohen wpadł na gorącym uczynku.
Śmierć przy owacjach
Szpieg został aresztowany 18 lipca 1965 roku i poddany torturom. Przyznał się do działalności na rzecz Izraela, jednak nie wyjawił nic istotnego. Postawiono go przed trybunałem wojskowym pod zarzutem szpiegostwa. Został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 18 maja 1965 roku na placu Marjeh w Damaszku. Na egzekucji obecny był dziesięciotysięczny tłum, a całość była relacjonowana na żywo przez telewizję syryjską. Zamordowani zostali także najbliżsi oficerowie współpracujący z Cohenem. Szpieg przed śmiercią napisał list do rodziny, w którym zwracał się do małżonki: "Proszę moją żonę, żeby mi wybaczyła".
Eli Cohen w Izraelu został uznany za bohatera narodowego. Informacje, które udało mu się zdobyć okazały się pomocne w wojnie sześciodniowej, w której Izrael pokonując Egipt, Jordanie i Syrię powiększył swoje terytorium pięciokrotnie.
Oprac. na podstawie artykułu z Wikipedii, autorstwa, udost. na licencji CC-BY-SA 3.0
[1] Zdjęcie udostępnione jest na licencji:
Creative Commons
Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach. 2.0.
