Dziwadła i oryginały. Dariusz Pawłowski o nowym numerze "Naszej Historii"

Olbrzym przegryzający łańcuchy, koza o dwóch głowach, potwór w podmiejskim jeziorze, kobieta z trzema piersiami, wąż w kanalizacji, krokodyl na ulicy - sensacje nie pojawiły się wraz z wynalezieniem gazet i ich rozwojem. Media „jedynie” ułatwiły ich rozpowszechnianie na niespotykaną wcześniej skalę. Aż w końcu w ich kreowaniu i dystrybuowaniu zaczęły się prześcigać. Ludzie, albo używając innego określenia - masy, zawsze były sensacją zainteresowane, istniała i istnieje nawet zasada, że im dziwniej, tym lepiej. W natłoku tego rodzaju opowieści łatwo się jednak rozproszyć i przestać dostrzegać istotę spraw, rozumieć hierarchę ważności. Dla niektórych zjawisk i ich inicjatorów to bardzo wygodne.

W tym numerze „Naszej Historii” przypominamy kilka sensacji, którymi żyła Łódź i nasz region w okresie międzywojennym. Dziś niektóre z nich wydają się nawet zabawne i wywołują inne emocje. Bo przecież olbrzyma Grabowskiego, liczącego sobie dwa metry i dwadzieścia pięć centymetrów wzrostu uznalibyśmy dziś raczej za doskonałego kandydata do reprezentacji koszykarzy, niż dziwaka. Gdyby Grabowskiemu się w tej dziedzinie powiodło, byłby narodowym bohaterem, w dodatku zamożnym. A o jego upodobaniach kulinarnych czytalibyśmy nie w brukowcach, ale w kolorowych, luksusowych pismach. Siłacz z Bałut kojarzyłby się niebezpiecznie, ale i jego pewnie nie wysyłalibyśmy do cyrku, by przegryzał łańcuchy. Szarlatani przenieśli się do polityki i przedsięwzięć wykorzystujących fundusze publiczne, a stuletnich starców miewamy dziś całe wyspy i wsie. Z biegiem lat wyprodukowaliśmy sobie własne sensacje, niektóre z nich poukrywaliśmy nawet w teczkach. Mediom z pomocą przyszedł zaś film, który okazał się fenomenalnym nośnikiem sensacji i spisków na skalę światową - wystarczy przywołać stek bzdur zawartych w „Kodzie da Vinci”. Łatwo to obalić, ale przecież jest to zrobione tak, że ogląda się znakomicie i można dać się wciągnąć na tyle, iż pojawi się myśl: a może?...

Sensacje stały się rozrywką, sposobem na oderwanie się od zwykle trudnej rzeczywistości, ucieczką od własnego życia, które nierzadko jawi nam się jako przeciętne. Zawładnęły mediami, dla niektórych stały się specjalnością, a nadające przez całą dobę telewizje zmuszone zostały do tworzenia sensacji nawet z porzuconego w trawie kubka po kawie. Do poziomu rozpaczy podniósł sensacje internet, który ujednolicił i sprowadził do jednego poziomu mędrców, głupców i szaleńców. Nawet sama sensacja zaczęła zatracać swoje znaczenie, coś zaskakującego i niespodziewanego zastępuje ujawnianie faktów wstydliwych. W wylewaniu ogromu informacji, przez profesjonalistów i amatorów, niełatwo o refleksję i chwilę namysłu. A bez tego trzeba wysiłku, by odróżnić bzdurę od prawdy - tym bardziej, że tych pierwszych mamy dużo więcej.

Tymczasem nie w tym leży moc międzyludzkiej komunikacji i funkcjonowania mediów. Sam Napoleon Bonaparte wskazywał, że bardziej boi się trzech gazet niż trzech tysięcy bagnetów. Media ukuły również powiedzenie, że zła wiadomość, to dobra wiadomość, bo wywołuje większe zainteresowanie, a co za tym idzie - większe wpływy do kasy. Warto dostrzec, że nasza miłość do sensacji bywa wykorzystywana. Ogłupieni telewizyjnym tańcem na każdym podłożu, nabuzowani wyostrzonymi informacjami wkręcamy się coraz bardziej w podziały, dajemy się mamić stosowanym przez polityków barwnym makijażem rzeczywistości, a nie jej rzeczywistymi problemami i proponowanymi możliwościami zmian. Przestajemy odróżniać dziwadło od oryginału, istotę od marginesu. Ostrożnie z tym. Europa spierając się o dietę olbrzymów i intymne życie gwiazd nie zauważyła, kiedy nadeszła wojna...

Dariusz Pawłowski, kierownik Działu Kultury "Dziennika Łódzkiego"
mail: d.pawlowski@dziennik.lodz.pl

Sprawdź, o czym przeczytasz w nowym numerze "Naszej Historii":

Obecna premier Theresa May jest drugą kobietą, która stoi na czele brytyjskiego rządu. Musi się zmierzyć z mitem swojej wielkiej poprzedniczki Margaret Thatcher.Czytaj cały artykuł...

Swietłana Alliłujewa była ukochanym dzieckiem ojca, ale na niewiele jej się to zdało. Jej życie było pasmem problemów, dramatów i złych wyborów - od najmłodszych lat do śmierci. Czytaj cały artykuł...

Nie było łatwo, rywalizacja była bardzo zacięta, ale ostateczne decyzje zapadły. Już wiemy, który film o przygodach agenta 007 był najlepszy, a który najgorszy. Ranking „The Times”. Czytaj cały artykuł...

Wszystko wskazuje na to, że fanatyczny polski komunista był pierwowzorem postaci Roberta Jordana z „Komu bije dzwon”. Oto nietuzinkowy życiorys Antoniego Chrosta.Czytaj cały artykuł...

Jesienią 1956 r. Polska była miejscem radzieckiej interwencji - to fakt bezsporny. Historycy spekulują jednak, kto ostatecznie stał za decyzją o nagłym wstrzymaniu inwazji: Gomułka, Chruszczow, a może komunistyczne Chiny towarzysza Mao? Czytaj cały artykuł...

Kiedyś straszono dzieci czarną wołgą. Z czasem stała się ona czarną karetką. A dziś czarnym BMW. Pojawiały się pogłoski o rozdawaniu zatrutej gumy do żucia albo cukierków z domieszką LSD. Czytaj cały artykuł...

9 listopada, w 16. rocznicę nieudanego puczu w Monachium, Łódź zostaje wcielona do III Rzeszy. Staje się częścią Kraju Warty, który ma być wzorcową, niemiecką prowincją. Czytaj cały artykuł...