Grupa „D”. Esbeccy mordercy

Kodowa nazwa głęboko ukrytej w strukturach SB grupy „D” to skrót od „dezintegracja”. Esbecy z grupy „D” porywali, torturowali i mordowali księży oraz opozycjonistów

Zaciśnięta pięść umazana szlamem, na przegubie kawałek sznurka. Pośmiertne fotografie ks. Jerzego Popiełuszki z czasem stały się symbolem walki Polski Ludowej z Kościołem katolickim. I chociaż do zbrodni, której ofiarą padł jeden z najsłynniejszych duszpasterzy Solidarności, doszło w roku 1984, to reżim nie odpuszczał aż do końca PRL.

Nie bez kozery mówi się o okrytym złą sławą „komandzie śmierci” działającym nawet, gdy komunistyczna władza wydawała z siebie ostatnie tchnienie. Tylko w 1989 r., w przeddzień rozmów Okrągłego Stołu, w niewyjaśnionych okolicznościach zginęło trzech księży. Staruszek z przetrąconym kręgosłupem, młody chłopak uduszony czadem. No i człowiek, niemalże abstynent, który „zapił się na śmierć”! Trudno tu mówić o przypadku.

Polscy komuniści od początku sprawowania władzy w Polsce postawili sobie za cel likwidację kleru. Kluczową postacią w procederze prześladowania duchownych i wzorem dla wielu esbeków z pewnością była kobieta nazywana „Krwawą Luną”. Chodzi o Julię Brystygierową, doktor filozofii, o losach której Ryszard Bugajski nakręcił film „Zaćma”. Doskonale wykształcona, a jednocześnie zadeklarowana komunistka, została pierwszym katem największego związku wyznaniowego w kraju. Podobno nie mordowała jednak własnymi rękami.

- [Departament V Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego - red.] nie miał charakteru śledczego, lecz operacyjny. Pracownicy, których nadzorowała i za których działania odpowiadała, mieli więc „tylko” rozpracowywać, aresztować i wstępnie przesłuchiwać podejrzanych - powiedziała „Gazecie Wyborczej” Patrycja Bukalska, autorka biografii „Krwawa Luna”.

Bez śladu

Jedno jest pewne: czerwoni oprawcy znad Wisły garściami czerpali od swoich kolegów Sowietów. Byli też przez nich kontrolowani. Tylko w latach 1945-1953 37 kapłanów diecezjalnych zmarło w wyniku działań aparatu bezpieki. 350 zesłano, 700 uwięziono, a 900 wypędzono. Zresztą zgonów księży pomordowanych i w latach 80. nigdy nie udało się do końca wyjaśnić. Żeby dojść do takiej precyzji, oprawcy musieli się doskonale przygotować. I robili to do końca PRL, w Departamencie IV MSW.

Zgodnie z regulaminem wewnętrznym zajmował się on „zapobieganiem, rozpracowywaniem, wykrywaniem i zwalczaniem wrogiej politycznie, ideologicznie i społecznie działalności Kościoła rzymskokatolickiego, zakonów oraz świeckich stowarzyszeń katolickich”. Najlepsi z najlepszych - jeżeli można tak mówić o bandytach i okrutnych mordercach - działali w samodzielnej grupie „D”. Powołano ją do życia 19 listopada 1973 r. Pierwszym szefem został Zenon Płatek, oskarżany później o sprawstwo kierownicze w sprawie zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki.

Osądzenie, weryfikacja, a przede wszystkim wskazanie metod stosowanych przez grupę „D” nie należy do łatwych z kilku powodów: była tak tajna, że niewiele wiedzieli o niej inni esbecy, a poza tym na bieżąco niszczono dokumenty, które w przyszłości mogłyby kompromitować działania jednostki. Zachowały się jedynie szczątkowe informacje, przydatne były także zeznania świadków z postępowań przygotowawczych prowadzonych w latach 90. Wiadomo, że doskonale zorientowani w działaniach morderców byli za to komuniści u sterów MSW.

Pojenie ofiar wódką, pobicia, podrzucanie kompromitujących materiałów, m.in. pornografii czy pamiętników, preparowanie wywiadów prasowych, stworzenie własnych mediów „katolickich”, ścisła kontrola korespondencji, sieć kapusiów, podsłuchy, prowokacje, okaleczenia czy morderstwa - wszystkie te działania były chlebem powszednim grupy „D”. Jak wielu funkcjonariuszy liczyła? Tylko w warszawskiej centrali, w różnych okresach, pracowało w niej około 30 osób. Wiele światła na działalność esbeków z grupy „D” Departamentu IV MSW rzuca raport Katolickiej Agencji Informacyjnej, który publikowano w lipcu 2006 r.