Powiat bocheński. Leopold Okulicki bohaterem lokalnej społeczności. Jego rodzinna miejscowość znajduje się niedaleko Krakowa

Leopold Okulicki pseud. „Niedźwiadek”, urodzony w 1898 roku w gminie Rzezawa, jest jedną z najbardziej znanych postaci historycznych okresu wojennego. Za młodu brał udział w I wojnie światowej, gdzie walczył w szeregach Legionów Polskich. Największy rozgłos zyskał, walcząc w II wojnie światowej. U boku Edwarda Rydza-Śmigłego bronił Warszawy podczas kampanii wrześniowej. Kilka lat później trafił do Wielkiej Brytanii, gdzie prężnie działał w szeregach „Cichociemnych”.

W 1944 roku, Leopold Okulicki został jednym z pomysłodawców powstania warszawskiego, które w październiku poniosło klęskę. Po upadku powstania i kapitulacji stolicy, „Niedźwiadek” opuścił Warszawę, a kilka miesięcy później objął dowództwo Armii Krajowej, pełnił funkcję komendanta AK aż do stycznia 1945r. Po wojnie, wraz z piętnastoma przywódcami Polskiego Podziemia, został aresztowany przez Sowietów i wywieziony do Moskwy, gdzie postawiono go przed trybunałem. Okulicki zmarł w rosyjskim więzieniu w wigilię 1946 roku. Oficjalnie za przyczynę zgonu uznano atak serca, najprawdopodobniej jednak generał został zamordowany przez Sowietów. A ponieważ jego ciało zostało spalone, Leopold Okulicki nigdy nie został godnie pochowany.

Podążając śladami Leopolda Okulickiego, postanowiłam odszukać jego żyjących krewnych. Tym sposobem udało mi się dotrzeć do prawnuczki brata generała.

– Leopold Okulicki był moim wujkiem od strony taty, a dokładnie bratem mojego pradziadka. Odkąd pamiętam, moi krewni przez lata uczestniczyli w różnych uroczystościach na terenie całego kraju związanych z jego postacią. Postać generała przewijała się w rozmowach rodzinnych, wtedy zaczęłam dopytywać się o kogo chodzi i kim jest ten człowiek. Rodzice oraz dziadkowie opowiadali mi różne historie o generale – mówi nastoletnia Magdalena Okulicka – Naprawdę jestem bardzo dumna z tego, że osoba z mojej rodziny walczyła o niepodległą Polskę i odegrała ważną role w historii naszego kraju.

Magda pielęgnuje pamięć o wujku nie tylko lokalnie. Kilka miesięcy temu wzięła udział w tegorocznej edycji Sejmu Dzieci i Młodzieży, której temat brzmiał: „Jakie ideały żołnierzy Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych przetrwały i odniosły zwycięstwo?”. Wraz z kolegą, Kacprem Frączkiem, przygotowała projekt o wujku Leopoldzie Okulickim:

– Przygotowując projekt, dowiedziałam się wielu ciekawych rzeczy o generale. Dowiedziałam się, między innymi, że Leopold Okulicki został odznaczony naprawdę wieloma orderami – na przykład Orderem Orła Białego, Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości czy czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Dowiedziałam się również, że był jedną z pierwszych osób, która wiedziała o wybuchu II wojny światowej, ponieważ w nocy z 31 sierpnia na 1 września pełnił dyżur w sztabie.

Magda pokazała mi również miejsce w Bratucicach, w którym kiedyś znajdował się dom rodzinny generała. Niestety, budynek został zniszczony jeszcze za czasów powojennych. Obecnie, niedaleko tego miejsca znajduje się Izba Pamięci Gen. Leopolda Okulickiego.

– Tutaj w okolicy wiele osób wspomina i pamięta o działalności generała, o czym świadczy choćby Izba Pamięci w Bratucicach. Przygotowując projekt odwiedziłam tę izbę, przeglądałam pamiątki przekazane przez rodzinę oraz dokumentacją prasową, opisująca działalność i życie generała. W izbie jest wiele ciekawych i nawet osobistych pamiątek jak np. obrączki ślubne generała. Jest również Order Orła Białego przyznany pośmiertnie generałowi – mówi Magda, chętnie dzieląc się wykonanymi w izbie fotografiami.

Postanowiłam udać się do wspomnianej, poświęconej mu izby pamięci, znajdującej się w jego rodzinnej miejscowości. Niestety budynek okazał się zamknięty przez cały miesiąc, a pomimo moich chęci, nikt z gminy nie potrafił mi pomóc i chociaż na chwilę otworzyć izby, co pokrzyżowało mi plany. Z wypowiedzi mieszkańców wynika, że miejsce często jest zamknięte i bardzo trudno się tam dostać.

W izbie znajdują się liczne pamiątki, przekazane przez rodzinę Okulickich. Przede wszystkim wiele oryginalnych fotografii, ordery i oznaczenia, ale również bardziej osobiste przedmioty – wspomniane obrączki ślubne generała i jego żony, czy zegarek z dedykacją, który Władysław Sikorski sprezentował Okulickiemu. Pomysłodawczyni i inicjatorka izby, pani Ewa Kociołek wspomina:

– Otwarcie izby pamięci nastąpiło w 2008r, a w uroczystości brali udział nie tylko mieszkańcy, ale również świadek procesu szesnastu Czesław Łotarewicz, czy poseł Wiesław Woda, także to było naprawdę duże wydarzenie. Rodzina Okulickich chętnie z nami współpracowała przy tworzeniu izby, krewni oddali wiele cennych pamiątek i zdjęć po generale.

Na przestrzeni lat izbę pamięci poświęconą Okulickiemu odwiedziło wiele zainteresowanych, w tym szkolne wycieczki, studenci oraz żołnierze. Obok izby prężnie działała również biblioteka, która jakiś czas temu została zamknięta, oraz przedszkole, przeniesione do pobliskiej miejscowości.

– Jesteśmy dumni, że taki bohater jak Leopold Okulicki pochodzi właśnie z naszych okolic. Nie każda gmina może poszczycić się takim mieszkańcem. Dlatego taka izba powinna być dumą i promocją dla całej gminy. Nie rozumiem dlaczego jest zamknięta – mówi jedna z mieszkanek gminy.

Pomimo faktu, iż generał nigdy nie został pochowany, a do dziś nie wiadomo gdzie znajduje się jego spopielone ciało, na grobie rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Okulicach, znajduje się symboliczna tablica, upamiętniająca postać Okulickiego. Ku pamięci słynnego generała, na rynku w Bochni powstał również pomnik. Imieniem bohatera nazwano również szkołę podstawową w Okulicach.

Symboliczna mogiła generała znajduje się także na warszawskich Powązkach, w kwaterze A26, przy pomniku „Gloria Victis”.