- Wspominamy ofiarę kapłanów, którzy byli dla najeźdźców symbolem polskiej kultury, polskiej świadomości oraz tego co reprezentuje całą Rzeczpospolitą. Duchowieństwo podobnie jak elita było przeznaczone do wyniszczenia jako ta ważna część społeczeństwa. Dachau najbardziej odzwierciedla i obrazuje to co przeżywało duchowieństwo, nie tylko polskie. Ta data odnosi się do wyzwolenia Dachau oraz ślubów, które złożyli polscy kapłani przetrzymywani w obozie. Dokładnie tydzień przed wyzwoleniem, złożyli ślub, że jeśli ocaleją, to co roku będą pielgrzymować do sanktuarium świętego Józefa w Kaliszu. Od tamtej pory ocaleli kapłani co roku pielgrzymowali do Kalisza. Ponieważ już wszyscy kapłani zmarli, Episkopat Polski postanowił, że będzie to kontynuowane w postaci Dnia Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego w czasie II wojny światowej - powiedział w rozmowie z "Kurierem" ks. dr hab. Marcin Wysocki prof. KUL
Obóz koncentracyjny w Dachau był swojego rodzaju Golgotą dla polskiego duchowieństwa. Szacuje się, że w latach 1939–1945 z rąk niemieckich okupantów śmierć poniosło blisko 2 tys. polskich duchownych, czyli około 20 proc. duchowieństwa z czasów przedwojennych, natomiast w samym Dachau życie straciło blisko 900 duchownych.
Podczas okupacji, prześladowania dotyczyły większości Polski, na terenie której znajdowali się żołnierze III Rzeszy i ZSRR. Szczególnie dotkliwie uderzano w społeczeństwo duchowne, które w tamtych czasach było jedną z niewielu opok i wsparciem dla niejednego Polaka. To okupantom przeszkadzało w wyniszczaniu polskiej kultury i narodu. Żołnierze wyłapywali duchownych, po czym wywozili ich do obozów koncentracyjnych, gdzie w męczeński sposób tracili życie.
Jedną z najbardziej dotkliwych akcji była Akcja Tannenberg, która w założeniu miała bezwzględne zniszczenie elit Rzeczypospolitej, w które wchodziło także duchowieństwo.
Przewiezieni do Dachau, skazani byli na przebywanie w warunkach uwłaczających godności ludzkiej. Duchowni nie mogli się modlić, praktykować wiary, a także odprawiać mszy świętych. Liczy się, że w trakcie II wojny światowej do obozu w pod monachijskim Dachau trafiło łącznie 2794 zakonników, diakonów, księży i biskupów. Z tej liczby aż 1773 duchownych pochodziło z Polski. Jednak liczby zmarłych przerażają najbardziej. W Dachau zamordowano ogółem 1034 duchownych, w tym aż 868 Polaków – najwięcej z diecezji poznańskiej (147), włocławskiej (144) i łódzkiej (112).
- Data jest tutaj symboliczna, także samo Dachau jest miejscem szczególnym ze względu na liczbę osób duchownych, którzy zginęli w tym miejscu. Polscy księża ginęli także w innych obozach koncentracyjnych, na przykład Sachsenhausen, gdzie zginął nasz lubelski męczennik, błogosławiony biskup pomocniczy Władysław Goral w 1945 roku, a doświadczenie tego obozu miał także biskup lubelski Marian Leon Fulman. Ten drugi wprawdzie przebywał tam tylko rok, a później był internowany, jednak trudy obozowe przyczyniły się do jego śmierci pod koniec 1945 roku – dr. hab. Robert Kozyrski, prof. KUL
Jednym z więźniów obozu koncentracyjnego w Dachau był bł. ks. Stefan Frelichowski. Był więziony między innymi w obozie Stutthof i Sachsenhausen zanim tam trafił. Wszędzie przeprowadzał potajemne liturgie, a także wysłuchiwał spowiedzi współwięźniów. Pomagał chorym, którzy zachorowali na tyfus, którego epidemia wybuchła w obozie pod koniec 1944 roku. Sam również zachorował i zmarł z wycieńczenia. To tylko jedna z tysięcy ofiar obozów koncentracyjnych.
– Pomimo to, że nie widzimy tutaj żadnych grobów, znajdujemy się na największym na świecie cmentarzu księży. Największą ofiarę ponieśli Polacy. (…) Rzeczywistość była gorsza niż nasze wyobrażenie o tym, co się tutaj wtedy wydarzyło – mówił arcybiskup monachijski kard. Friedrich Wetter podczas Mszy św. w Dachau, odprawionej 30 kwietnia 1995 r.
