IPN rozpoczął śledztwo w sprawie zbiorowej mogiły ofiar komunistów, która znajduje się pod zbudowanymi znacznie później grobami komunistycznych działaczy. Czy trzeba będzie ekshumować zwłoki aparatczyków? - Na pewno rozpoczniemy trzeci etap wykopalisk - zapewniają przedstawiciele instytutu.
Przywracają tym żołnierzom należny honor
Symboliczna, tymczasowa mogiła Żołnierzy Wyklętych na Łączce. Czy na długo wtopi się w krajobraz tej części Powązek, czy władzom uda się w końcu zakończyć historię haniebnego pochówku narodowych bohaterów?
(fot. Kamil Fejfer)
W Kwaterze Ł od połowy 1948 r. potajemnie chowane były przez komunistów ciała osób zamkniętych w więzieniu mokotowskim. Wrzucano je do zbiorowego bezimiennego dołu, bez żadnego szacunku i często w przebraniach żołnierzy Wehrmachtu.
Wrogów komunistycznego raju na ziemi chciano wymazać z kart historii, skazać na wieczne zapomnienie. Prawdopodobnie na Łączce znajduje się ciało legendarnego pułkownika Witolda Pileckiego, ochotnika do Auschwitz zamordowanego wyrokiem stalinowskiego sądu.
W lipcu 2012 r. zespół naukowy pod kierownictwem dr hab. Krzysztofa Szwagrzyka z Instytutu Pamięci Narodowej rozpoczął proces ekshumacji i identyfikacji zwłok ofiar stalinizmu. Poprzednie dwa etapy prac wykopaliskowych na Łączce przebiegły sprawnie i bez problemu. Historycy z IPN, archeolodzy i mnóstwo pomagających w wykopaliskach wolontariuszy pochodzących z całej Polski uznali je za swój sukces.
Pobierany ze zwłok materiał genetyczny jest porównywany z DNA najbliższych krewnych ofiar. Skrupulatne badania genetyczne dają pewność co do ich tożsamości. Do dziś udało się zidentyfikować zwłoki 28 pochowanych na Łączce patriotów. W tym tak znanych przywódców antykomunistycznej partyzantki jak płk Stanisław Kasznica, major Zygmunt "Łupaszka" Szendzielarz, pułkownik Hieronim "Zapora" Dekutowski czy Karol "Bystry" Rakoczy.
Komuniści chowani na szczątkach bohaterów
Tuż przed rozpoczęciem trzeciego etapu wykopalisk pojawiła się jednak spora przeszkoda. Okazało się, że może być prawny problem z dotarciem do części zwłok. - Co najmniej 90 ciał ofiar stalinizmu znajduje się pod zbudowanymi w latach 1982-1984 grobami pochowanych na Powązkach komunistycznych działaczy. Wszczęliśmy w tej sprawie śledztwo - wyjaśnia dr hab. Krzysztof Szwagrzyk z Instytutu Pamięci Narodowej, kierownik prac wykopaliskowych w Kwaterze Ł.
Śledztwo prowadzi prokurator Marcin Gołębiewski z warszawskiej centrali IPN. Niestety zapytany o szczegóły nie chciał niczego ujawniać i odesłał nas do treści publikowanych na stronie instytutu komunikatów na ten temat. Tak samo jak rzecznik IPN-u Andrzej Arseniuk.
Pracownicy instytutu zastanawiają się teraz nad różnymi możliwościami przeniesienia grobów komunistycznych działaczy. Tak, aby przygotować ten teren pod kolejne prace ekshumacyjne i budowę panteonu. Możliwe, że konieczna okaże się ekshumacja zwłok pochowanych tam w latach 80-tych partyjnych aparatczyków.
Urząd Miasta Warszawy i Mazowiecki Urząd Wojewódzki zleciły już sporządzenie dodatkowych opinii prawnych na temat statusu prawnego kwatery. Prokurator Gołębiewski w najbliższym czasie zamierza wystąpić do władz stolicy z wnioskiem o przygotowanie miejsca pod czynności ekshumacyjne. Dopiero wówczas będzie mógł wydać postanowienie o ich rozpoczęciu.
Jak dowiedzieliśmy się w warszawskim magistracie, władze miasta czekają teraz na opinię prawną dotyczącą statusu kwatery. Prace przygotowawcze do ekshumacji na Łączce są w tej chwili wstrzymane.
- W ogóle nie dyskutujemy nad tym, czy trzeci etap ekshumacji dojdzie do skutku. Na pewno rozpoczniemy go w tym roku - uspokaja dr hab. Szwagrzyk.
ARKADIUSZ GOŁKA, Moje Miasto
