Kolejka linowa w Zakopanem powstała z inicjatywy Aleksandra Bobkowskiego, prezesa Polskiego Związku Narciarskiego i wiceministra transportu. 24 lipca 1935 roku zostało powołane Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Kolei Linowej Zakopane - Kasprowy Wierch, popularnie nazywane "Linkolkasprowy", które miało sprawować pieczę nad budową kolejki. Sam projekt został wykonany przez Aleksandra i Annę Kodelskich.
Nie obyło się bez protestów
Kolejka na Kasprowy Wierch w 1938 r. Przedwojenne wagoniki jeździły aż do 1961 r.
(fot. Wikimedia Commons/Romuald Gantkowski/ [1])
Była to pierwsza taka inwestycja w polskich górach. Prace rozpoczęto 1 sierpnia 1935 roku. Ze względu na trudne warunki budowy, przebiegały powoli oraz przy dużych nakładach energii. Początkowo pracowało 600 osób pod okiem kierownika budowy - inżyniera Stadnickiego. Z czasem zatrudniono kolejnych robotników z Podhala, Krakowa i Tarnowa. Na budowie w systemie trzyzmianowym pracowało około 1000 osób.
Budowa kolejki wywołała żywą dyskusję wśród ekologów. Aż 94 towarzystwa i instytucje naukowe były przeciwne inwestycji. Do dymisji podała się Państwowa Rada Ochrony Przyrody i przewodniczący Komitetu Ochrony Przyrody w Krakowie - prof. Władysław Szafran. Dymisja jednak nie została przyjęta, a budowa kolejki pociągnęła za sobą kolejne inwestycje: obserwatorium, ceprostradę (szlak z Morskiego Oka na Szpiglasową Przełęcz) i hotel na Kalatówkach.
Pierwszym etapem budowy było doprowadzenie drogi do Myślenickich Turni, dzięki czemu transport materiałów budowlanych mógł odbywać się samochodem. Przenoszenie ich na tereny wyższe było możliwe dzięki koniom huculskim, które mogły dotrzeć do Hali Gąsienicowej. Wszelkie materiały potrzebne do ukończenia końcowej stacji kolejki były noszone na plecach robotników. W październiku 1935 roku zaczęła kursować linowa kolej robocza. Pod koniec grudnia ukończono prace w Kuźnicach i na Myślenickich Turniach.
Powstała w rekordowym tempie
Kolejka na Kasprowy Wierch składa się z dwóch odcinków: z Kuźnic na Myślenickie Turnie i z Myślenickich Turni na Kasprowy Wierch. Na każdym odcinku na jednej linii zawieszone są dwa wagoniki. Jeden z nich porusza się w dół, drugi w górę. Zostały one wyprodukowane w stoczni gdańskiej, a liny, które je utrzymywały w Sosnowcu.
Budowa kolejki trwała 227 dni (7 miesięcy) Było to rekordowe tempo, jeśli wziąć pod uwagę siły robocze i trudności w pracach. Całością budowy kierowali Medard Stadnicki i Borys Lange. Koszt stworzenia kolejki szacuje się na 3,5 mln zł. Kwota zwróciła się już w 1939 roku.
Przewiozła 40 mln ludzi
Kasprowy Wierch - nowy wagonik
(fot. Wikimedia Commons/ Emeczka/ [2])
Pierwsi pasażerowie wjechali na Kasprowy Wierch 15 marca 1936 roku. Długość trasy kolejki wynosi ponad 4291 metrów, które wagonik poruszający się z prędkością 8m/s pokonuje w około 20 minut. Jednorazowo kolejka może przewieść 60 osób.
Wagoniki pokonują 936 m różnicy. Górna stacja kolejki jest zlokalizowana na wysokości 1959 m, czyli 26 m poniżej wierzchołka Kasprowego Wierchu. Ci, którzy chcą zobaczyć szczyt, muszą się na niego wdrapać na własnych nogach. Kolejka nie działa podczas silnego wiatru, oblodzenia i temperatury spadającej poniżej 28 stopni. Zimą w Kotle Gąsienicowym oraz Kotle Goryczkowym (widoczne po lewej i prawej stronie kolejki, podczas wjazdu końcowego) działają wyciągi narciarskie.
W 1961 roku w kolejce wymieniono wagoniki pasażerskie. W 2007 roku rozpoczęto gruntowny remont kolejki. Modernizację zakończono w zimie tego samego roku. Oficjalne otwarcie po modernizacji odbyło się 18 stycznia 2008.
Kolejka linowa na Kasprowy Wierch była prestiżową i propagandową inwestycją. Prezentowała polską technikę i architekturę na arenie światowej. Była sześćdziesiątą inwestycją tego typu na świecie. Na górnej stacji kolejki umieszczono polskie godło w stylu art deco. Dla uczczenia zakopiańskiej budowli, w Warszawie powstała modernistyczna willa zaprojektowana przez Aleksandra Kodelskiego. Była ona kopią dolnej stacji kolejki na Kasprowy Wierch. Do tej pory na szczyt Kasprowego wjechało około 40 milionów pasażerów.
Oprac. na podstawie artykułu z Wikipedii, autorstwa, udost. na licencji CC-BY-SA 3.0
[1] Zdjęcie udostępnione jest na licencji:
Creative Commons
Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach. 2.0.
[2] Zdjęcie udostępnione jest na licencji:
Creative Commons
Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach. 3.0. Niemcy
