Zabytkowa Kopalnia Węgla Jawiszowice to duży i niezwykły projekt. Będzie podróżą w czasie przez kilka wieków historii. Zobaczcie zdjęcia

Bogusław Kwiecień
Ilustracją do historycznej opowieści w Zabytkowej Kopalni Węgla Jawiszowice są oryginalne urządzenia
Ilustracją do historycznej opowieści w Zabytkowej Kopalni Węgla Jawiszowice są oryginalne urządzenia Archiwum Urząd Gminy Brzeszcze
Zabytkową Kopalnię Węgla Jawiszowice zaczęli już odwiedzać turyści, ale jak podkreśla Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau w Brzeszczach, jest to dopiero początek dużego projektu, który ma przybliżyć bogate dzieje kopalni wplecione w dwie wojny światowe, rewolucję techniczną, kapitalizm, socjalizm czy stan wojenny.

Kliknij w przycisk "zobacz galerię" i przesuwaj zdjęcia w prawo - naciśnij strzałkę lub przycisk NASTĘPNE

Najpierw była walka o uratowanie zabytkowej zabudowy kopalni Jawiszowice

Prace nad projektem poprzedziło osiem lat walki o zachowanie zabytkowej zabudowy, która zgodnie z planami miała zostać zrównana z ziemią. Obiekt w końcu udało się przejąć we władanie gminie Brzeszcze, a jej opiekunem została Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau.

Zabytkowa Kopalnia Węgla Jawiszowice w zimowej scenerii
Zabytkowa Kopalnia Węgla Jawiszowice w zimowej scenerii Grzegorz Samborski

Pasjonatom z Fundacji pomysłów i wyobraźni nie brakuje. Tak zrodził się kolejny ich projekt centrum edukacyjno-historycznego na terenach po dawnej kopalni w Jawiszowicach.

Ilustracją do historycznej opowieści w Zabytkowej Kopalni Węgla Jawiszowice są oryginalne urządzenia
Ilustracją do historycznej opowieści w Zabytkowej Kopalni Węgla Jawiszowice są oryginalne urządzenia Archiwum Urząd Gminy Brzeszcze

- Historia pokaże, jak w losy kopalni wplecione były dwie wojny światowe, filia obozu koncentracyjnego, kapitalizm, socjalizm, stan wojenny, kryzysy narodowe oraz rewolucja techniczna i technologiczna - zapowiada Grzegorz Samborski, pasjonat historii z Fundacji Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau.

Atutem Zabytkowej Kopalni Węgla Jawiszowice są oryginale urządzenia z różnych okresów historii
Atutem Zabytkowej Kopalni Węgla Jawiszowice są oryginale urządzenia z różnych okresów historii Grzegorz Samborski

Długa i bogata historia kopalni Brzeszcze-Jawiszowice

W ponad 120-letniej historii kopalni Brzeszcze-Jawiszowice jest wiele istotnych dat. Pod koniec XIX wieku rozpoczęły się odwierty badawcze, które potwierdziły istnienie złóż węgla na tym terenie. Z kolei w 1903 roku rozpoczęły się przygotowania do budowy kopalni w Brzeszczach.

Gmina Brzeszcze w 2022 roku przejęła od Spółki Restrukturyzacji Kopalń kilkadziesiąt hektarów terenów po dawnej kopalni Brzeszcze-Wschód Ruch II Jaw
Gmina Brzeszcze w 2022 roku przejęła od Spółki Restrukturyzacji Kopalń kilkadziesiąt hektarów terenów po dawnej kopalni Brzeszcze-Wschód Ruch II Jawiszowice Archiwum Urząd Gminy Brzeszcze

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku kopalnia jako pierwsza otwiera rewolucję przemysłową. W 1927 roku wykonane zostały badania, które wskazały, że są tutaj zasoby węgla na 150 lat intensywnej eksploatacji. W 1934 roku kopalnia zatrudnia 2400 pracowników. Tuż przed wybuchem II wojny światowej i okupacją niemiecką uważana jest za jedną z najbardziej nowoczesnych w Polsce.

W trakcie wspomnianej okupacji jest niemym świadkiem funkcjonowania kompleksu KL Auschwitz- Birkenau i niewolniczej pracy więźniów pod ziemią. Pierwsze lata po wojnie to czas odbudowy zniszczonej przez Niemców infrastruktury.

Zabytkową Kopalnię Węgla Jawiszowice zaczęli już odwiedzać turyści, ale to dopiero początek dużego projektu
Zabytkową Kopalnię Węgla Jawiszowice zaczęli już odwiedzać turyści, ale to dopiero początek dużego projektu Grzegorz Samborski

Lata 70. to z kolei okres największej prosperity kopalni Brzeszcze-Jawiszowice. Jej załoga liczy blisko 6,5 tys. ludzi. W 1980 roku osiąga największe w historii wydobycie sięgające 4 mln ton. Jej górnicy czynnie biorą udział w transformacji ustrojowej po 1989 roku. Do historii nie tylko Brzeszcz przeszedł pamiętny strajk okupacyjny pod ziemią w pierwszych dniach stanu wojennego w 1981 roku.

Atutem Zabytkowej Kopalni Węgla Jawiszowice są oryginale urządzenia z różnych okresów historii
Atutem Zabytkowej Kopalni Węgla Jawiszowice są oryginale urządzenia z różnych okresów historii Grzegorz Samborski

Ilustracją do opowieści o dziejach kopalni są oryginalne urządzenia. - Są to maszyny Siemensa z lat 20. XX wieku, stalowe konstrukcje szybów wyprodukowane w Królewskiej Hucie w Chorzowie czy Hucie Zgoda w Świętochłowicach - wylicza Grzegorz Samborski.

W sumie pozostało siedem historycznych obiektów, w tym dwa nadszybia przedwojennych szybów Andrzej III i Andrzej IV, dwa budynki z oryginalnymi maszynami wyciągowymi z lat 30. XX w. i inne cenne urządzenia z różnych okresów. - Chcemy, aby nasz projekt na mapie istniejących industrialnych zabytków wyróżniało zachowanie atmosfery charakterystycznej dla każdego z prezentowanych okresów historii – zaznacza Dagmar Kopijasz z Fundacji Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau.

Wsparcie dla Brzeszcz z Funduszu na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji Energetycznej

Szanse na realizację projektu rosną wraz z uruchomieniem unijnego Funduszu na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji Energetycznej, który zakłada, że do czterech powiatów Małopolski zachodniej: oświęcimskiego, w tym właśnie gminy Brzeszcze oraz chrzanowskiego, olkuskiego i wadowickiego trafi 264 mln euro na rozwiązanie problemów związanych z likwidacją branży górniczej.

W gminie Brzeszcze, która w 2022 roku przejęła od Spółki Restrukturyzacji Kopalń kilkadziesiąt hektarów terenów po dawnej kopalni Brzeszcze-Wschód Ruch II Jawiszowice, chcą otrzymane fundusz przeznaczyć na ich zagospodarowanie pod kątem nowych działalności. Udział w tym przedsięwzięciu ma Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau ze wspomnianym projektem.

Niezależnie od tego fundacja uzyskała już wsparcie z programu Polski Ład. - W przyszłym roku planujemy rozpocząć pierwsze prace związane z realizacją projektu i zagospodarowaniem zabytkowej kopalni - dodaje Dagmar Kopijasz.

Tymczasem już do Zabytkowej Kopalni Węgla Jawiszowice trafiają wycieczki, także z zagranicy oraz przedstawiciele konsulatów Izraela, Francji, Niemiec. Fundacja jest gotowa do prezentacji tego, co można zobaczyć. Przede wszystkim dla grup zorganizowanych. Szczegóły dotyczące zgłoszeń można uzyskać pod numerem +48 504 530 740.

- Skontaktuj się z nami, dorzuć swoją cegiełkę i spotkajmy się na Kopalni. Wspólnie odbudujmy 120 lat historii! - zachęca Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Najważniejsze wiadomości z kraju i ze świata

Polecane oferty

* Najniższa cena z ostatnich 30 dniMateriały promocyjne partnera
Wróć na naszahistoria.pl Nasza Historia