Struktury Poznańskiej AK objęły swoim zasięgiem tereny byłego województwa poznańskiego, w okresie okupacji niemieckiej teren ten wszedł w skład niemieckiej jednostki administracyjnej o nazwie Okręg Rzeszy Watheland i był terytorium włączonym do III Rzeszy. Plany okupanta wobec tej części ziem polskich zakładał likwidację żywiołu polskiego poprzez eksterminacje elit politycznych i społecznych, masowych deportacji ludność na tereny GG i niewolniczej pracy na terenach Wielkopolski i Rzeszy.
Docelowo niemieccy okupanci planowali stworzenie w ciągu 10 lat na tym terenie wzorcowej narodowo-socjalistycznej enklawy pozbawionej żywiołu „tubylczego”. Warunki okupacyjne na tym terenie, Adolf Bniński- delegat rządu na ziemie zachodnie - porównał do życia w „obozie karnym”.
Czytaj też:
Struktury ZWZ powstały 1940 r. w ciągu roku objęły sowim zasięgiem 24 obwody byłego województwa poznańskiego zgrupowane w 6 inspektoratach rejonowych. Główny wysiłek organizacyjny skupiono na tworzenie siatek organizacyjnych, zapewnienie łączności organizacyjnej, przygotowanie planów operacyjnych przyszłych wystąpień powstańczych i organizacji działań sabotażowo-dywersyjnych. Te ostatnie koordynował utworzony w 1940 Związek Odwetu. W jego skład wchodziło Laboratorium Środków Walki Sabotażowo-Dywersyjnej, oraz Lotny Oddział Dywersji Bojowej.
Najgłośniejszą akcją tej formacji w Poznaniu była akcja „Bollwerk” przeprowadzona w nocy z 20/21 lutego 1942 r., kiedy to konspiratorzy podpalili magazyny portu rzecznego, w którym znajdował się sprzęt i zaopatrzenie dla frontu wschodniego. Straty zostały ocenione przez Niemców na 1 milion marek.
20 zdjęć Poznania z czasów II wojny światowej. Tak wyglądało...
Rozwój organizacyjny osłabiały liczne i masowe aresztowania poznańskich konspiratorów. Pierwsze dekonspiracje nastąpiły już w jesienią 1941 r. Ich ofiarą podło ok. 470 żołnierzy ZWZ. Okres największego rozwoju struktur okręgu nastąpił po objęciu funkcji komendanta poznańskiej struktury przez ppłk Henryka Kowalówkę w 1942 r., który doprowadzili do odbudowy struktur organizacyjnych pomimo braków kadrowych spowodowanych ciągłymi aresztowaniami.
W połowie 1943 r. utworzono kilka patroli dywersyjnych, które przeprowadzały akcje dywersyjne przeciwko transportom niemieckim i akcje odwetowe m.in. przeciwko niemieckim funkcjonariuszom policji. Zorganizowano również w tym okresie kilka małych oddziałów partyzanckich. Jesienią 1942 r. przygotowano również akcję odbioru zrzutów lotniczych. W 1943 r. samoloty angielskie przeprowadził cztery zrzut ładunku na terenie wielkopolski.
Zobacz też:
Dużą wagę przykładano również do prowadzenia działalności wywiadowczej. Obok struktur wywiadu okręgu na terenie Wielkopolski funkcjonowały struktury wywiadowcze podległe bezpośrednio KG AK - Siatka S7, czy „Lombard”. Na przełomie 1943 i 1944 r. doszło do kolejnej dekonspiracji w strukturach AK, aresztowano w tym okresie blisko tysiąc żołnierz. W wyniku dekonspiracji Okręg poznański utracił łączność konspiracyjną ze strukturami dowódczymi AK na blisko rok.
W grudniu 1944 r. funkcję komendanta Okręgu objął ppłk Andrzej Rzewuski. W styczniu-lutym 1945 do walk z Niemcami zmobilizowano 12 plutonów, które walcząc z Niemcami nie ujawniły Armii Czerwonej swojej przynależności do AK. Natomiast po przejściu frontu sowieckiego przez Wielkopolskę AK rozpoczęła walkę o niepodległość z nowym okupantem, przekształcając swoją strukturę w Wielkopolską Samodzielną Grupę Ochotniczą „Warta".
Piękne parki w Poznaniu na przedwojennych zdjęciach. Zobacz ...
