Dla nich Francuzi zrezygnowali z lotów

Połączenie wagonów w TGV Duplex
(fot. Wikimedia Commons/ Sébastien PODVIN/[2])

Koncepcja szybkiej kolei pojawiła się we Francji około dwadzieścia lat przed wyjazdem na tory pierwszego TGV. W latach 60. XX wieku stworzono nową koncepcję, która zakładała połączenie maksymalnej prędkości pociągów i pochyleń poziomych trasy, które sięgałyby 4%, podczas, gdy dziś sięgają one 1%. Koleje francuskie prowadziły różne próby podniesienia prędkości taboru przy użyciu turbin gazowych. Pierwsze takie składy zwane ETG weszły do użytku w marcu 1970 roku na linii Paryż-Cherbourg.

Wkrótce przedsiębiorstwo Alstom zbudowało pociąg TGV 001. Był przeznaczony do testów w zakresie prędkości 250-300 km/h. Łącznie odbył 5 tys. jazd testowych, przejeżdżając milion kilometrów i ustanawiając światowy rekord prędkości - 318 km/h. Jednak kiedy przyszedł kryzys naftowy porzucono ideę zasilania pociągów ropą na rzecz trakcji elektrycznej. Pierwszym takim składem był Zébulon. W ciągu kilkunastu miesięcy przejechał milion kilometrów, z czego 1/3 z prędkością powyżej 300 km/h. W niedługim czasie rozpoczęto budowę pierwszej szybkiej linii łączącej Paryż z Lyonem.

Po serii modyfikacji w 1980 roku fabrykę opuścił pierwszy ze składów TGV. Nazwa pociągu odnosiła się do słów Turbine à Grande Vitesse (Turbina o Dużej Prędkości). Linię Paryż-Lyon oddano do użytku 27 września 1981 roku. Połączenie uzyskały miasta: Tours, Le Mans i Bordeaux, Lille i Calais, Valence, Nîmes i Marsylia. Szybkie pociągi zaczęły także obsługiwać trasy do Londynu, Brukseli i Genewy. Ich klientami byli przede wszystkim biznesmeni, choć szybko się to zmieniło i podróżowali nimi także przeciętni mieszkańcy.

Konstruktorzy TGV pracowali przede wszystkim nad uzyskaniem bardzo dużej prędkości maksymalnej, jak najniższej masy składu w celu ograniczenia zużycia szyn i komfortu jazdy oraz zapewnieniu bezpieczeństwa.

Połączenie międzywagonowe - widok od wewnątrz
(fot. Wikimedia Commons/Rama/[2])

Każdy pociąg TGV składa się z dwóch lokomotyw, które nazywa się głowicami napędowymi. Między nimi znajduje się 8, 10, 16 lub 18 wagonów. Pociąg jest skonstruowany w oparciu o wózki Jacobsa. Wózki są umieszczone tak, że każdy z nich przenosi ciężar dwóch sąsiednich (jak w naczepie). Dzięki temu zwiększa on bezpieczeństwo w trakcie wykolejenia, ponieważ skład pozostaje sztywny, a pociąg nie zbacza gwałtownie z toru jazdy. Ma on też spokojniejszy bieg, czyli zmniejszony hałas i zużycie szyn.

Pociągi te są zasilane energią elektryczną, która jest pobierana przez pantograf z górnej sieci trakcyjnej. Napęd pociągu stanowią silniki elektryczne umieszczone na wszystkich osiach w głowicach napędowych. Najnowsze jednostki TGV Atlantique zostały wyposażone w system zarządzający złożony z 18 komputerów połączonych ze sobą specjalną siecią TORNAD. System dostarcza obsłudze informacji o ewentualnych usterkach systemu.
Nie obyło się bez kontrowersji. Pociągi wywołały liczne protesty wśród ekologów, ze względu na ich hałas i energochłonność. Pierwszy z nich odbył się w maju 1990 roku przy planowaniu LGV Méditerranée. Demonstranci zablokowali wiadukt kolejowy ponieważ nie chcieli, aby nowa linia została zbudowana.

Pociągi TGV są jednym z najbezpieczniejszym środkiem transportu. Przez 25 lat funkcjonowania na torach nie zanotowano żadnego wypadku śmiertelnego, mimo że składy uległy niejednokrotnie wypadkom.

To, co odróżnia TGV od klasycznych pociągów to duża prędkość. W tej chwili sięga ona 270 km/h, 300 km/h i 320 km/h. Składy biją rekordy jeśli chodzi o szybką jazdę. 18 maja 1990 TGV Atlantique pojechał z prędkością 515,3 km/h. Rekord ten obowiązywał przez 16 lat. Kilkanaście lat później, bo 3 kwietnia 2007 roku jednostka V150 ustanowiła nowy rekord 574,8 km/h na linii LGV Est européenne. TGV odbył też najdłuższą podróż bez postoju. 17 maja 2006 roku przewożąc obsadę "Kodu da Vinci" z Londynu do Cannes przebył dystans 1421 km w ciągu 7 godzin 35 minut.

28 listopada 2003 roku TGV przewiózł miliardowego pasażera. Dziesięć lat później świętowano przewożenie dwóch miliardów pasażerów. Obecnie państwowy przewoźnik kolejowy SNCF dysponuje 400 składami pociągów TGV. Posiadają je także koleje belgijskie, niemieckie, szwajcarskie, holenderskie i brytyjskie.

Pociągi TGV dwukrotnie odwiedziły Polskę. Po raz pierwszy w roku 1991 z okazji Międzynarodowej Konferencji Naukowej. Skład został udostępniony do zwiedzania na dworcu Warszawa Zachodnia. Druga wizyta odbyła się cztery lata później z okazji jubileuszu 150-lecia kolei na ziemiach Polskich. Pociąg przejechał na trasach Warszawa - Grodzisk Mazowiecki, Warszawa - Radom - Kielce - Kraków, Kraków - Idzikowice - Warszawa, Warszawa - Terespol oraz Warszawa - Skierniewice - Koluszki - Łódź - Kalisz - Ostrów Wielkopolski - Poznań.

Pociągi TVG odniosły wielki sukces. Dzięki nim we Francji odwrócono tendencje spadku udziału kolei w transporcie. Pasażerowie rezygnowali z połączeń lotniczych na rzecz pociągu.

Oprac. na podstawie artykułu z Wikipedii, autorstwa, udost. na licencji CC-BY-SA 3.0

[1] Zdjęcie udostępnione jest na licencji:

Creative Commons
Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach. 2.5.

[2] Zdjęcie udostępnione jest na licencji:

Creative Commons
Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach. 2.0.