Jak pancerna "Danuta" z Poznania dzielnie broniła Polski

Pociąg pancerny powstańców wielkopolskich Danuta w 1919 roku
(fot. Wikimedia Commons/Piotrus/[1])

W skład pociągu wchodziły dwa wagony artyleryjskie uzbrojone w haubicę, armatę i karabiny maszynowe, wagon szturmowy, dwie platformy, pluton drezyn pancernych składający się z czterech tankietek (małe, bezwieżowe czołgi), dwóch czołgów i jednej tankietki zapasowej.

Skład gospodarczy był przeznaczony na zaplecze medyczne i warsztatowe. Pozostawał on w łączności z częścią bojową, a obsługiwały go drużyny techniczna, warsztatowa i gospodarcza.

Składał się z lokomotywy, dwóch wagonów mieszkalnych dla oficerów, dwóch dla podoficerów, ośmiu dla żołnierzy, dwóch wagonów amunicyjnych, magazynu materiałów pędnych (paliwowe), magazynu technicznego, umundurowania i broni, warsztatowego, cysterny na wodę, węglarki, wagonu kuchennego, kancelaryjnego, wagonu z izbą chorych, pięciu platform kolejowych, trzech ciężarówek i czterech motocykli.

We wrześniu 1925 roku pociąg uległ wypadkowi pod Olkielnikami. Wskutek wykolejenia zginęło dwóch żołnierzy, a kilku odniosło rany, zniszczone zostały dwa parowozy i wagony osobowe. Pociąg zmodernizowano na początku lat 30, otrzymując nową lokomotywę i dodatkowe uzbrojenie przeciwlotnicze. We wrześniu 1939 był uzbrojony w dwie haubice 100 mm, dwie armaty 75 mm i dwadzieścia dwa ckm-y.

Od wiosny 1939 roku "Danuta" była przydzielona do Dowództwa Okręgu Korpusu nr VII w Poznaniu. W kampanii wrześniowej pociąg został przydzielony do 26 Dywizji Piechoty przy Armii Poznań. Na teren 26 dywizji koło Wągrowca dotarł nocą z 27 na 28 sierpnia. Od następnego dnia pociąg rozpoczął zwiad terenu w okolicach Piły.

30 sierpnia pociąg dostał rozkaz dozorowania i ochrony linii kolejowych nad Notecią. 1 września patrolował odcinek Chodzież - Szamocie, dzień później ubezpieczał prawe skrzydło 26 Dywizji. 3 września "Danuta" osłaniała odwrót oddziałów dywizji wycofujących się z Wielkopolski na linię jezior żnińskich. 4 września pociąg dotarł do Żnina odpierając nalot niemiecki. Następnego dnia razem z 2 Batalionem 37 Pułku Piechoty został wydzielony do obrony Inowrocławia. Wieczorem dotarł do stacji Białe Błota. 6 września "Danuta" pod rozkazami gen. Juliusza Drapelli osłaniała odwrót wojsk polskich spod Torunia by wspierać później na linii Gniewkowo - Inowrocław odwrót 27 Dywizji Piechoty. W tym czasie pociąg utracił kontakt ze swoim składem gospodarczym.

9 września "Danuta" została skierowana do Kutna, gdzie przebywał inny polski pociąg pancerny, "Paderewski". 11 września pojechała do Sochaczewa, dotarła jednak tylko do Żychlin - dalszą drogę blokowały zbombardowane pociągi cywilne.

Załoga pociągu zmuszona była zbudować szereg objazdów, docierając do Jackowic pod Łowiczem rankiem 13 września. Od 14 września "Danuta" brała udział w bitwie nad Bzurą, wzmacniając oddziały broniące Soboty i Piątku oraz wspierając oddziały 4 Dywizji Piechoty. Następnie pociąg pomagał 16 Dywizji Piechoty w rejonie Łowicza. "Danuta" przyczyniła się do wstrzymania niemieckiego natarcia na tym odcinku.

16 września 1939 roku w trakcie odwrotu pociąg wpadł w zasadzkę, gdy zamaskowane armaty przeciwpancerne rozbiły parowóz. Uszkodzenia te i braki w amunicji przekonały kapitana Korobowicza do opuszczenia pociągu. Tankietki zdołały się wycofać, wagony i czołgi renault zaminowano pod ostrzałem nieprzyjaciela.

Pociąg wysadzono w powietrze razem z nacierającą na niego piechota niemiecką. Część załogi dotarła do Warszawy, zasilając załogę prowizorycznego pociągu pancernego na Dworcu Gdańskim. "Danuta" nigdy nie została wyremontowana. Jedynie wagon szturmowy został użyty w pociągu Panzerzug.

Oprac. na podstawie artykułu z Wikipedii, autorstwa, udost. na licencji CC-BY-SA 3.0

[1] Zdjęcie udostępnione jest na licencji:

Creative Commons
Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach. 2.0.