Jak dawniej świętowano Nowy Rok? Tradycje Sylwestrowe w Polsce i na świecie

Co kraj to obyczaj. To powiedzenie sprawdza się nie tylko w przypadku obchodzenia świąt Bożego Narodzenia na świecie, ale i przeżywania Nowego Roku. Obchody tego dnia różnią się nie tylko zwyczajami noworocznymi, ale także porą ich obchodzenia.

W państwie środka Nowy Rok nie jest stałym świętem. Zależny jest on od kalendarza księżycowego, co czyni z niego święto ruchome, przypadające w okresie od końca stycznia do połowy lutego.

To bardzo ważne święto dla mieszkańców Chin. Do domów zjeżdża rodzina z najdalszych części kraju, a nawet świata. Wcześniej sprząta się dokładnie domy i wyrzuca to co niepotrzebne.

Na stoły trafiają tradycyjne chińskie potrawy, w tym noworoczne pierożki Jiaozi.

Noworoczne święto w Chinach trwa nawet kilkanaście dni i wiąże się z wieloma starymi obrzędami. Jednym z ważniejszych jest poskromienie bestii. W chińskiej tradycji, bestią jest smok o imieniu Nian. Ma on siać grozę i spustoszenie na ziemi aż do czasu, gdy ludzie w dniu Nowego Roku okażą sobie miłość, wsparcie i zrozumienie, co usypia smoka.

Na obszarach północnych Indii sygnałem do obchodów Nowego Roku jest przesilenie słoneczne, przypadające na kwiecień lub maj. W tym czasie gromadzą się całe rodziny by wspólnie świętować nadejście Nowego Roku.

Po przeciwnej stronie subkontynentu panują zupełnie inne zwyczaje i tradycje niż te znane na północy. Funkcjonuje tu również zupełnie inny kalendarz religijny. Nowy rok rozpoczyna się od święta Puthandu, które przypada w połowie kwietnia. Jest to jedno z najstarszych, udokumentowanych hinduskich świąt.

Święto Puthandu przeznaczone jest dla rodziny i bogów. Bliscy gromadzą się w świątyniach, obdarowują się prezentami i kwiatami. W tym okresie południowe Indie dosłownie zasypane są kolorowymi kwiatami. Bardzo miłym zwyczajem jest ten, gdy dzieci i młodzież odwiedzają najstarszych członków rodziny i spędza z nimi czas.

Poza tym istnieje cała masa mniejszych, lokalnych świąt uważanych przez Hindusów za witanie Nowego Roku. Najbardziej znane to święto Onam, przypadające w sierpniu oraz Wiszu, odbywające się w kwietniu.

Powitanie Nowego Roku w USA zasadniczo w niczym nie różni się od tego w Polsce. Huczna zabawa, pokazy fajerwerków, świętowanie z bliskimi w domu, klubie lub w kasynach. Przy tym wszystkim uroczystości plenerowe mają jednak większy rozmach.

W Nowym Jorku od 1904 r. o godzinie 23:59 świetlista kula (tradycja noworoczna zwana ball drop) zostaje opuszczana wzdłuż masztu na Times Square. I tym samym rozpoczyna się odliczanie do Nowego Roku. W tle słychać utwór „Imagine” Johna Lenonna, a po północy świętujących Amerykanów zasypuje konfetti.

Co ciekawe, wiele miast w USA ma własną noworoczną tradycję opuszczania różnych przedmiotów tuż przed północą. Dla przykładu, w Atlancie opuszcza się wielką brzoskwinię.

I choć nowojorska relacja co roku zalewa telewizje na całym świecie, to jeszcze ciekawszymi sylwestrowymi obchodami może pochwalić się miasto Las Vegas w Nevadzie.

W Nowy Rok całe miasto przypomina wielkie, wesołe miasteczko. Celebryci przybywają tłumnie, by szaleć w nocnych klubach do rana. Największe gwiazdy koncertują na estradach. O północy z dachów kasyn wystrzeliwuje się setki fajerwerków. Towarzyszy im pokaz laserów i świateł.

Nowy Rok witany jest na Filipinach bardzo spokojnie i niemal wyłącznie w gronie rodziny.

Ważną częścią święta jest "robienie hałasu". Po północy mieszkańcy wychodzą przed swoje domy i krzyczą, uderzają o siebie garnkami czy przesypują drobne monety z jednego kociołka w drugi. Zwyczaj ten ma za zadanie odpędzić złe duchy, by nie przeszkadzały w nowym roku.

Dba się również o to, by w pierwszy dzień nowego roku portfel był pełen pieniędzy, zgodnie z powiedzeniem – Jaki Nowy Rok taki cały rok.

Jak wita się Nowy Rok w Szkocji? O północy Szkoci śpiewają wiersz Roberta Burnsa (Auld Lang Syne) i wznoszą noworoczny toast. „Niech twój komin długo dymi!” - brzmią jedne z życzeń.

Po północy Szkoci zaczynają się odwiedzać. Zwyczaj ten nazywa się first-footing. Jeśli pierwszy stopę postawi młody, ciemnowłosy, a do tego przystojny mężczyzna – przyniesie on rodzinie szczęście. Jasnowłosa kobieta zwiastuje zaś pecha.

Z okazji Nowego Roku Szkoci wręczają sobie prezenty. Kawałek węgla na prezent ma zwiastować bogactwo. Podobne znaczenie przypisuje się np. zapalonej świecy, monecie, whisky i szkockiemu keksowi. Współcześnie wręcza się raczej whisky i ciasto bakaliowe, tzw. black bun.

Na szkockich wyżynach w noworoczny poranek gospodarz wypija wodę ze swojej studni, po czym opluwa nią gospodarstwo. To rodzaj błogosławieństwa. Potem zamyka się wszystkie pokoje i pali się w piecu gałązki jałowca. Szkocki Sylwester, czyli Hogmanay, to wielka celebracja przyciągająca rzesze turystów. Jego początki sięgają święta wikingów Yule.

Tradycja żegnania starego roku i witania nowego może wydawać się stara jak świat, ale kiedyś przecież musiała się zacząć. Kiedy?

Najstarsze dowody historyczne wskazują na Mezopotamię 2 tys. lat temu. Nowy rok zaczynał się wówczas w połowie marca podczas równonocy wiosennej. Wtedy właśnie starożytne ludy rozpoczynały trwający 11 dni festiwal. Zabawie towarzyszyły religijne rytuały na cześć boga Marduka i bogini Tiamat.

W tym czasie koronowano też nowego króla lub przedłużano panowanie obecnego.

Można więc powiedzieć, że ludzie od zawsze chętnie celebrowali początek nowego roku. Jednak dopiero setki lat później ustalono, że święto to będzie obchodzone - w większości miejsc na świecie - 1 stycznia. Początkowo kalendarz rzymski opierał się na cyklu księżycowym, co oznaczało, że nowy rok rozpoczynał się w marcu.

Dopiero grecki astronom Sosigenes z Aleksandrii przekonał Juliusza Cezara do śledzenia cyklu słonecznego. Tak też doszło do reformy i od 46 r. p.n.e. rzymianie zaczęli obchodzić nowy rok w styczniu – miesiącu nazwanym na cześć boga Janusa. Miał on dwie twarze i mógł jednocześnie patrzeć, zarówno w przeszłość, jak i przyszłość. Trudno o lepszą personifikację pożegnania przeszłości i wkroczenia w nową, lepszą przyszłość.

Kolejne zmiany przyszły wraz z chrześcijaństwem. Pierwszy dzień nowego roku czczono bowiem w dzień narodzin Jezusa. Tę datę potwierdził nawet sobór nicejski z 325 roku, choć pomimo tych ustaleń, nie zaprzestano dyskusji, czy ta data obchodzenia nowego roku jest prawidłowa.

Aż do XVI wieku nowy rok przypadał w Europie w różne dni. Najczęściej był to wciąż 25 grudnia, ale świętowano także m.in. 25 marca. W Polsce nowy rok obchodzono w Boże Narodzenie.

„Noc sylwestrową”, czyli 31 grudnia na 1 stycznia, świętowano po raz pierwszy w roku 999. Ludzie obawiali się końca świata lub nadejścia jakiegoś kataklizmu z racji nadejścia roku 1000. Kiedy okazało się, że po wybiciu północy nic złego się nie stało, ludzie zaczęli spontaniczną zabawę.

1 stycznia 1000 roku papież Sylwester II udzielił wszystkim wiernym błogosławieństwa „Miastu i Światu” (Urbi et Orbi), co stało się tradycją i trwa do dzisiaj.

Na przestrzeni kolejnych wieków zwyczaje zabaw sylwestrowych ewoluowały, stopniowo przybierając kształty znane nam współcześnie. Wystawne bale i imprezy w dużych gronach, z mnóstwem różnych tradycji organizowano już na przełomie XIX i XX wieku.

Tokaj, bale w modnych lokalach i uroczyste polowania - tak świętowano nadchodzący Nowy Rok 100 lat temu. Szampan jako nieodłączny element sylwestrowej zabawy zagościł w domach dopiero po II Wojnie Światowej. Ostatniemu dniowi w roku często towarzyszył szereg wróżb i przesądów. Od połowy wieku wkładamy do buta - na szczęście - łuskę wigilijnego karpia.

• W Tajlandii na niedużej tropikalnej wyspie Phangan odbywa się ogromna impreza o nazwie Full Moon Party. Ma to miejsce w podczas pierwszej pełni księżyca w nowym roku.
• Impreza noworoczna w Rio de Janeiro przyciąga ponad dwa miliony turystów.
• Święto Hogmanay to szkocki Nowy Rok. W Edynburgu trwa on kilka dni i kończy się ogromną paradą z paleniem łodzi wikingów.
• W Danii istnieje zwyczaj przypominający kaszubski polterabend. W Nowy Rok ludzie tłuką szkło i porcelanę o drzwi przyjaciół.
• Na wyspie Bali Nowy Rok otwiera święto Nyepi. Podczas jego trwania nikt się nie bawi, wręcz przeciwnie. Dzień ten nazywany jest dniem ciszy. Ludzie chowają się w domach ze strachu przed demonami.
• Żydzi liczą lata od dnia stworzenia, a więc mamy obecnie hmm chyba 5780 rok. Noworoczne obrzędy mają u nich charakter czysto religijny, a obrzędy upamiętniają dzień stworzenia.