- Znaleźliśmy butelki apteczne z okresu dwudziestolecia międzywojennego oraz gwintowane po napojach pochodzące z końca lat 30. ubiegłego wieku lub nawet powojennych, fragmenty kafli, cegły z sygnaturą cegielni na Brusie Ludwika Meyera. I chyba najładniejsze znalezisko - platerowana tabakiera, która sto lat przeleżała w dole na wapno - mówi Anna Nierychlewska, archeolog pracująca w pasażu.
Pasaż Schillera. To miejsce wyglądało zupełnie inaczej
Dotychczas podczas przekopywania się przez pasaż łącznie natrafiono na ponad 20 znalezisk z XIX wieku do lat 30 ubiegłego wieku.
To rzeczy zagubione, zapomniane, zostawione przy rozbiórkach, wyburzeniach, przebudowach, którym to miejsce zostało poddane wielokrotnie. W czasach, z których pochodzą te wydobyte "skarby", wyglądało ono zupełnie inaczej. Przy ul. Piotrkowskiej stały dwa drewniane domy, wyburzono je wraz z jedną z oficyn pod koniec lat 30. ubiegłego wieku, gdy zaczęto urządzać tzw. ul. Parkową, łączącą ul. Piotrkowską z ul. Sienkiewicza.
Na zachowanych zdjęciach widać szyldy, kawiarnię "Egzotyczna" z tarasem, która stanęła na miejscu jednego z drewniaków, a w późniejszym okresie kawiarnię Hortexu. W głębi dzisiejszego pasażu pod adresem ul. Piotrkowska 108 działała tkalnia ręczna z lat 90. XIX wieku (wcześniej odkryto jej fundamenty), zbudowana przez Ferdynada Endego. Stały przy niej budynki gospodarcze, w tym pralnia, ślusarnia, a w późniejszych czasach odlewnia.
W pasażu odkryto także studnię, którą zapewne wykopano na podwórku przed postawieniem tych budynków gospodarczych oraz piwniczkę należącą do jednego z nich. Dawna zabudowa pasażu zniknęła, by poprowadzić ciepłociąg, gazociąg, wodociąg, wznieść budynki urzędu, wybudować podziemne toalety (czynne jeszcze w latach 90. ubiegłego wieku).
Pasaż Schillera. Rewitalizacja trwa
Teraz pasaż Schillera po raz kolejny jest poddawany zmianom. Dotychczas wymieniono wszystkie instalacje podziemne, ułożono nowy ciepłociąg, fragment nawierzchni w części położonej najbliżej budynków Urzędu Miasta. Gdy mróz odpuści, a śnieg stopi się, będzie układana nawierzchnia w pozostałej części pasażu, instalowana fontanna, rozpocznie się sadzenie drzew, krzewów, ustawianie ławek. Rewitalizacja zakończy się w trzecim kwartale tego roku.
Natomiast pamiątki dawnej Łodzi, świadczące o jej zróżnicowaniu i bogactwie kulturowym Łodzi w okresie rozkwitu gospodarczego oraz w okresie międzywojennym, trafią do muzeum.