Templariusze. Śmierć i klątwa Jakuba de Molay. 709 lat temu spłonął ostatni mistrz zakonu ubogich rycerzy Chrystusa i świątyni Salomona

Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona, czyli templariuszy, powstał prawdopodobnie w 1118 roku, choć część źródeł wskazuje też inne daty: 1119 i 1120 rok. Był to średniowieczny katolicki zakon rycerski, uformowany przez kilku rycerzy, którzy pozostali w Jerozolimie po zdobyciu miasta. Mieli za zadanie chronić pielgrzymów i szlaków pielgrzymkowych, a także strzec dróg prowadzących do Jerozolimy.

Nazwa zakonu wywodzi się z łacińskiego słowa templum, oznaczającego świątynię. Templariusze pozostają jednym z najbardziej znanych i tajemniczych zakonów krzyżowych w historii.

Charakterystycznym znakiem templariuszy był biały płaszcz noszony na białym habicie. 27 kwietnia 1147 roku płaszcz został oznaczony czerwonym krzyżem, symbolem męczeństwa, przez papieża Eugeniusza III. Emblemat ten rycerze-zakonnicy nosili na lewym ramieniu, nieco powyżej serca. Początkowo był to krzyż równoramienny. Następnie przekształcono go w łapowy. Sporadycznie stosowano również krzyże laskowane.

Templariusze posługiwali się też flagą, podzieloną na dwie części. Jedna z nich - biała - symbolizowała pokój, druga - czarna - wojnę. Z czasem przybrała ona wygląd szachownicy. Następnie dodano do niej czerwony krzyż. Pieczęć zakonu z kolei przedstawiała dwóch rycerzy dosiadających jednego konia, symbol ubóstwa i pokory.

Członkowie zakonu mogli pełnić jedną z czterech następujących funkcji:

• kapelanów
• braci rycerzy
• braci giermków
• służby oraz rzemieślników

W 1120 roku templariusze otrzymali od króla Jerozolimy Baldwina II stojący na wzgórzu świątynnym, przebudowany na kościół, meczet Al-Aksa oraz część wznoszącego się w pobliżu swojego pałacu, który stał się ich kwaterą. Początkowo skromny majątek zakonu z czasem rozrósł się do niebotycznych rozmiarów. Wystarczyły dwa wieki, aby rycerze-zakonnicy stworzyli najpotężniejszą i najbogatszą katolicką organizację przed którą drżeli wielcy tego świata.

Ich potęga nie ograniczała się jednak tylko do majątku, ale z czasem także do działalności militarnej wykraczającej poza tereny Ziemi Świętej. Również inne miasta powierzano ich ochronie. W historii zakonu templariusze brali udział m.in. w:

• zdobyciu Askalonu,
• bitwie pod Montgisard,
• bitwie pod Hittin,
• bitwie pod Arsuf,
• zdobyciu Damietty,
• bitwie pod Legnicą,
• bitwie pod La Forbie,
• bitwie o Al Mansurę,
• obronie Akki
• bitwie pod Falkirk.

Rycerze templariusze cieszyli się ogromnymi przywilejami. Nie musieli płacić podatków, mieli własnych kapelanów, u których się spowiadali.

W całej swojej historii zakon miał 23 wielkich mistrzów. Ostatnim był Jakub de Molay, którego śmierć stanowiła przypieczętowanie dzieła zniszczenia zakonu templariuszy.

Po upadku Królestwa Jerozolimskiego templariusze osiedlili się we Francji, gdzie ich wpływy nie były akceptowane. Wojnę legendarnie bogatemu zgromadzeniu wypowiedział w roku 1307 król Francji Filip IV Piękny, który planując zagarnąć jego majątek nakazał masowe aresztowania rycerzy zakonnych.

Lista zarzutów wobec nich była długa. Oskarżenia dotyczyły m.in. herezji, bałwochwalstwa, świętokradztwa czy deprawacji seksualnej. Jednym z rzekomych dowodów na praktyki homoseksualne w zakonie miała być oficjalna Pieczęć Wojowników Chrystusa, na której widniało dwóch uzbrojonych rycerzy na jednym koniu.

Brutalne przesłuchania część rycerzy przepłaciła życiem. Tylko nieliczni templariusze przyznali się do winy.

"Wszystkie zeznania zostały uzyskane za pomocą tortur, wszystkie też, z nieznacznymi wyjątkami, zostały złożone na terenie Francji. Nie można wykluczyć, że było kilku zdeprawowanych templariuszy, jednak były to przypadki zupełnie pojedyncze" – wskazała w książce "Templariusze" francuska mediewistka Régine Pernoud.

Był piątek 13 października 1307 roku, kiedy Jakub de Molay i 60 rycerzy zakonnych zostało aresztowanych. Prawdopodobnie to z tym wydarzeniem wiąże się przekonanie o feralnej mocy piątku 13-stego.

Na więzionym w lochach twierdzy Temple wielkim mistrzu wymuszano torturami przyznanie się do: herezji, stosowania magii, homoseksualizmu, bezczeszczenia krzyża, czczenia demona o imieniu Baphomet i dzieciobójstwa. Jakub de Molay 24 października 1307 roku przyznał się do części przypisywanych mu zbrodni. Zdecydowanie odrzucił jednak zarzut sodomii.

Wszystko to odbywało się za zgodą zależnego od francuskiego władcy papieża Klemensa V. Choć papieskie śledztwo o które poprosił Jakub de Molay nie potwierdziło oskarżeń wobec templariuszy, Klemens V 22 marca 1312 roku rozwiązał zakon, a Filip IV Piękny zyskał wolną rękę.

Skutkowało to skazaniem wielkiego mistrza i innych templariuszy na karę dożywotniego więzienia. Wyrok wydali związani z królem Francji kardynałowie. Gdy Jakub de Molay dowiedział się o wymierzonej mu karze wycofał swoje zeznania jako złożone pod wpływem tortur. To rozwścieczyło Filipa IV do tego stopnia, że nakazał spalić go na stosie jeszcze tego samego dnia.

Wielki mistrz templariuszy spłonął na stosie 18 marca 1314 roku uznany za heretyka.

Ze śmiercią Jakuba de Molay wiąże się legenda, w myśl której w ostatnich chwilach swojego życia rzucił on klątwę na papieża, króla Francji i jego ministra policji Wilhelma de Nogaret, głównego organizatora odpowiedzialnego za proces templariuszy.

– Hańba, hańba! Patrzcie, jak giną niewinni. Hańba na was wszystkich! Bóg was osądzi. Papieżu Klemensie… Rycerzu Wilhelmie Nogaret… Królu Filipie… Zanim rok minie, powołuję was przed sąd Boży po sprawiedliwą karę. Przeklęci! Przeklęci! Wszyscy przeklęci po trzynaste pokolenie waszego rodu – miał rzec stojąc w płomieniach.

Sprawa templariuszy nie ucichła wraz ze śmiercią wielkiego mistrza. Rzucone przekleństwo ziściło się w zastraszająco szybkim tempie. Jako pierwszego w nieco ponad miesiąc później dotknęła Klemensa V. Papież zmarł 20 kwietnia 1314 roku w Roquemaure nieopodal Carpentras, w drodze do Gaskonii. Według trzynastowiecznej kroniki, Gaskończycy i ludzie z jego otoczenia na cały dzień pozostawili nagie zwłoki bez pochówku i zajęli się grabieżą papieskich dóbr. Ostatecznie, ciało Klemensa V, zgodnie z wolą z jego wolą wyrażoną testamencie, zostało przewiezione do Uzeste, gdzie miał zostać pochowany. Tam jednak doczesne szczątki papieża nie od razu zaznały spokoju. W miejscu pogrzebu wybuchł pożar, a płomienie zajęły połowę ciała zmarłego.

Osiem miesięcy później zmarł król Filip IV. Okoliczności jego śmierci nie są jasne. Prawdopodobnie była ona wynikiem wylewu krwi do mózgu, choć w literaturze pojawiają się też wersje o otruciu czy wypadku.

14 lat po jego śmierci nastał zmierzch dynastii Kapetyngów. Po Filipie IV na tronie zasiadło jeszcze trzech jego synów: Ludwik X Kłótliwy, Filip V Wysoki i Karol IV Piękny. Wszyscy mieli być ofiarami klątwy rzuconej ze stosu przez Jakuba de Molay, która sięgała przecież 13. kolejnych pokoleń.

W czasie świetności zakonu rycerskiego templariusze zgromadzili imponujący majątek, który do dziś rozbudza wyobraźnię historyków, naukowców i poszukiwaczy skarbów. Choć członkowie zakonu, w myśl motta "Nie nam, Panie, nie nam, lecz Twemu imieniu daj chwałę", oficjalnie żyli w ubóstwie, to przed wstąpieniem do zgromadzenia musieli zrzec się całego swojego majątku na rzecz zakonu. To właśnie m.in. te dobra miały składać się na skarb zakonu. Jednak nie tylko. Zgromadzenie budowało zamki i twierdze, dysponowało rozległą flotą morską, zajmowało się handlem i operacjami bankowymi. Wśród ich dłużników byli władcy, w tym przede wszystkim król Filip Piękny.

Według niektórych źródeł, templariusze dysponowali siatką szpiegów, dzięki którym zostali uprzedzeni o planowanej przeciwko nich akcji. Spodziewając się, jaki los ich czeka, przezornie przetransportowali majątek flotą morską z dala od Francji. 18 galer załadowanych skarbami zakonu miało wypłynąć Sekwaną na dzień przed aresztowaniem templariuszy w Paryżu. Dla zmylenia przeciwników statki pokryto smołą i posypano węglem.

Ostateczny cel floty zakonników, a co za tym idzie miejsce ukrycia skarbu nigdy nie został ustalony.

Niewiadomą pozostaje także sam majątek templariuszy. Co się na niego składało? Mogły to być zarówno złote monety, jak i księgi z tajemną wiedzą. Jedna z najbardziej utrwalonych legend mówi zaś o świętym Graalu.

Na przestrzeni wieków powstało wiele teorii dotyczących miejsca ukrycia skarbu. Jedna z nich dotyczy Polski, dokąd rycerze-zakonnicy trafili około 1155 roku za sprawą księcia Henryka Sandomierskiego, syna Bolesława Krzywoustego. Templariusze dysponowali posiadłościami w Chwarszczanach, Rurce i Czaplinku. Z uwagi na fakt, że były to miejsca oddalone od centrum wydarzeń w ówczesnej Europie, mogły posłużyć jako doskonała skrytka. Do tej pory nie ma jednak żadnych dowodów na prawdziwość takiego scenariusza.

Inna z wersji mówi, że templariusze wyruszyli do Irlandii, gdzie oddali tamtejszym kopistom swoje cenne księgi do przepisania, aby uchronić je przed utratą. Następnie mieli udać się do Szkocji, gdzie w hrabstwie Agryll rozładowali statki w jednej ze swoich twierdz. Także i w tym miejscu skarbów jednak nie odnaleziono.

Poszukiwania zaginionego skarbu templariuszy trwają już przeszło 700 lat. Pozostaje nam już chyba pogodzić się z tym, że na zawsze pozostanie on owiany tajemnicą.

Niektóre z organizacji wolnomularskich uważają się za spadkobierców zakonu templariuszy. Z jego tradycji ma się wywodzić szkocka masoneria. Niektóre z lóż masońskich posługują się nawet ich flagą. Są również takie, które przyjęły nazwę "Rycerzy Świątyni", a jej członkowie podczas spotkań przebierają się za rycerzy, twierdząc, że są ściśle związani z zakonem templariuszy.