„Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny” to wydawnictwo, które każdej jesieni wydaje Archiwum Państwowe w Gorzowie. I jest prawdziwą kopalnią wiedzy o ważnych wydarzeniach i postaciach związanych z Gorzowem lub jego okolicami.
Właśnie ukazał się 30. numer tego rocznika. Jego lektura może zająć co najmniej kilka dni. Wydawnictwo ma bowiem aż 544 strony. Pośród wielu ciekawych tekstów, jest w nim m.in. materiał Zbigniewa Syski, byłego gorzowskiego radnego, który przywołuje wspomnienia ks. Witolda Andrzejewskiego, legendarnego kapelana gorzowskiej Solidarności.
Ludzie owijali się sztandarami
W opowieściach zmarłego prawie dziewięć lat temu księdza jest też opis 13 grudnia 1981, czyli wprowadzenia stanu wojennego w Polsce (w tym roku mamy 42. rocznicę tamtego dnia). Prałat Andrzejewski o 10.00 odprawiał wtedy mszę akademicką w katedrze. W jej trakcie miał być poświęcony sztandar Solidarności z elektrociepłowni.
„Ktokolwiek był na tej mszy świętej, tego nikt nie zapomni. To był jeden wielki płacz. (…) Orkiestra grała ‘Boże coś Polskę’… Za orkiestrą wchodzi sztandar Solidarności. Nagle z zakrystii wypływa drugi sztandar Solidarności ze ZREMB-u. Dokonał się akt poświęcenia. Poem te sztandary zostały zdjęte z drzewc, ludzie się nimi owinęli, żeby ich bezpieka nie ukradła i zostały wyniesione z kościoła” – przytacza wspomnienia kapelana Solidarności Zbigniew Syska.
ZDJĘCIE
Choć wśród wiernych panowało ogromne przygnębienie podczas mszy, legendarny kapłan dostrzegał optymistyczny moment: „Mimo mrozu drzwi do kościoła były otwarte, bo tłum był taki, że ludzie stali również na zewnątrz i podczas przemarszów wojsk zepsuł się czołg. Stał z taką zwichniętą lufą naprzeciwko drzwi przy katedrze. Był to dla mnie symbol tego żelaznego kolosa, ale na glinianych nogach. Dla mnie był to wyraźny sygnał optymizmu, żeby się nie poddawać” – czytamy we wspomnieniach ks. Andrzejewskiego.
Kryzys w radzie
W nowym Roczniku jest także wiele innych ciekawych tekstów. Choćby ten o kryzysie w Miejskiej Radzie Narodowej w 1961. Radni sprzeciwili się wówczas przedstawionemu przez komunistyczne władze wojewódzkie projektowi pięcioletniego planu społeczno-gospodarczego dla Gorzowa na lata 1961-1965. Z planu wykreślono bowiem budowę w mieście: przychodni lekarskiej i apteki, dwóch żłobków, trzech podstawówek, dwóch liceów, szkoły zawodowej o kina panoramicznego. Zrobiono to ze względu na inflację oraz brak dokumentacji projektowej.
- My odbieramy to jako przykład konfliktu zielonogórsko-gorzowskiego. Ja to odbieram inaczej. To był brak jawności. W tamtych czasach plan był świętością – mówił przy okazji promocji Rocznika autor tekstu o kryzysie w radzie – dr hab. Zbigniew Bujkiewicz, profesor Łużyckiej Szkoły Wyższej w Żarach i wieloletni pracownik Archiwum Państwowego w Zielonej Górze.
900 lat temu było biskupstwo lubuskie
Nowy Rocznik mówi także o planach obchodów jubileuszu 900-lecia ustanowienia Biskupstwa Lubuskiego, który przypada na przyszły rok. W jego ramach m.in. ma zostać zagospodarowane zapuszczone dziś miejsce, na którym stała katedra w Górzycy. Jednym z inicjatorów jubileuszu jest Zbigniew Czarnuch, regionalista z Witnicy. On także jest autorem tekstów w Roczniku.
„Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny” można nabyć w Archiwum Państwowym w Gorzowie. Mieści się ono przy ul. Mościckiego 7.
Czytaj również:
Którędy Stalin jechał przez Ziemię Lubuską, czyli jest już nowy numer Nadwarciańskiego Rocznika Historyczno-Archiwalnego.
