Ukaz emski był aktem prawnym, który zabraniał używania nazwy „Ukraina”, drukowania książek, broszur, prasy i przekładów w języku ukraińskim oraz wwożenia z zagranicy na terytorium Imperium Rosyjskiego wszelkich wydawnictw wydrukowanych w tym języku.
Zabraniał także wystawiania ukraińskich spektakli teatralnych i drukowania ukraińskich tekstów do utworów muzycznych. Z bibliotek szkół wszystkich szczebli usunięto książki w języku ukraińskim. Ukaz nakazywał zamknięcie filii Cesarskiego Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego w Kijowie i gazety „Kyjiwski Telegraf”.
Nauczyciele i wykładowcy uniwersyteccy pochodzący z okręgów szkolnych: kijowskiego, charkowskiego i odeskiego mieli być przeniesieni na terytorium wielkoruskie, a ich miejsce zająć mieli Rosjanie. Dokument był tajny, jego tekst opublikowano dopiero w roku 1930.
Wydanie ukazu spowodowane było obawą caratu przed rozwojem narodowego ruchu ukraińskiego. Dekret emski powstał w konsekwencji donosu wicekuratora kijowskiego okręgu szkolnego Michaiła Józefowicza, który w 1874 poinformował cesarza o istnieniu ruchu ukrainofilskiego, który rzekomo godził w jedność państwa carów. Powołana w sierpniu 1875 przez cesarza komisja do „opracowania sposobów walki z działalnością ukrainofilską” stwierdziła, że „zezwolenie na odrębną literaturę w ludowym dialekcie ukraińskim byłoby równoznaczne z położeniem trwałych fundamentów pod przekonanie o możliwości odłączenia się Ukrainy od Rosji, choćby w dalekiej przyszłości”.
Zakaz wystawiania sztuk w języku ukraińskim uchylono w 1881 roku. Do uchylenia ukazu emskiego doszło formalnie dopiero w 1907 roku.
Mimo tej, i innych Rosyjskich akcji Ukraina zyskała niepodległość 24 sierpnia 1991, a teraz, po 21 latach istnienia Rosja na powrót chce zagarnąć jej tereny. Kolejny rozdział tej historii dzieje się na naszych oczach.
