Sama nazwa Mona Lisa (włoskie: La Gioconda) to odpowiednik madonny. Leonardo da Vinci namalował kobiecy portret na początku XVI wieku. Dzieło powstawało trzy lata (1503-1506), a wykonane jest techniką olejną na drewnie topoli o wymiarach 53 cm na 77 cm.
Obraz charakteryzuje się ciemnymi i chłodnymi barwami. Dominuje zieleń i szarość. Kompozycja jest zamknięta. Brak ostrych konturów i silnych barw powoduje, że obraz wydaje się bajkowy i oniryczny. Ukazana na nim Mona Lisa jest atrakcyjną, krągłą kobietą o ciemnych, prostych włosach, migdałowych oczach i niewielkich ustach.
Piękna modelka była w ciąży
Większość historyków sztuki twierdzi, że modelką z obrazu jest Lisa Gherardini, żona florenckiego kupca Francesca Giocondo. Zamówił on portret swojej ukochanej u da Vinci, jednak ze względu na długi czas oczekiwania na dzieło, odmówił zapłaty za gotowy obraz. Malarz zabrał dzieło do Francji i nigdy nie oddał zleceniodawcy. Niektórzy eksperci twierdzą jednak, że kobieta może być jedynie wytworem wyobraźni malarza lub przedstawiać samego da Vinci (ze względu na podobieństwo rysów). W 2006 roku eksperci ogłosili, że Mona Lisa podczas pozowania była w ciąży lub zaraz po porodzie, ponieważ została okryta specjalnym woalem.
Tajemniczy uśmiech damy
Cechą charakterystyczną dzieła jest uśmiech Mona Lisy, który wydaje się wyraźniejszy, kiedy człowiek patrzy jej w oczy, a znika po zwróceniu wzroku na usta. Badaniem zjawiska zajęła się Margaret Livingstone, która doszła do wniosku, że gdy patrzymy bezpośrednio na obiekt, siatkówka postrzega jasne punkty, a kiedy patrzymy pod kątem lepiej widzimy półcienie. Artysta wykorzystał cienie rzucane przez kości policzkowe, aby uczynić usta ciemniejszymi od reszty twarzy, co u widza powoduje złudzenie optyczne. Wyróżnikiem obrazu jest także to, że bez względu na to z której strony patrzymy na Mona Lisę, kobiecy wzrok jest skierowany wprost na nas.
Ukradł i został bohaterem narodowym
Po lewej: "Mona Lisa" Leonarda da Vinci, po prawej: jej odrestaurowana kopia z Prado. Uważa się, że kopia ta była wykonana pod okiem Leonarda da Vinci, prawdopodobnie w tym samym czasie, gdy powstawał oryginał.
(fot. Wikimedia Commons/Leonardo da Vinci/ [1])
21 sierpnia 1911 roku obraz został skradziony z Salonu Carré w Luwrze. Złodziej próbował sprzedać dzieło do Galerii Uffizi, gdzie go nakryto. Okazało się, że był to 29-letni pracownik muzeum Vincenzo Perrugia, który w placówce kultury zajmował się malowaniem ścian. W jeden z niedzielnych wieczorów został dłużej w muzeum, wyjął obraz z ramy i wyniósł go bocznymi drzwiami. Jak się tłumaczył chciał zwrócić "Mona Lisę" ojczystemu krajowi. Jak się okazało prawda była inna.
Peruggia już dużo wcześniej listownie zaproponował kupno "Mona Lisy" antykwariuszowi Alfredowi Geriemu. Przyszły kupiec zgodził się, ale tylko po wcześniejszych oględzinach obrazu. Kiedy dzieło dotarło do Włoch obejrzał go Giovanni Poggi, dyrektor galerii Uffizi, który pod pozorem ocenienia autentyczności malowidła zabiera je do swojej placówki.
Perrugia został aresztowany następnego dnia. W oczach włoskiej opinii publicznej stał się bohaterem, ponieważ chciał przekazać dzieło w ręce Włochów. Sprytny złodziej został skazany tylko na siedem miesięcy więzienia. "Mona Lisa" wróciła do Francji 4 stycznia 1914 roku.
W 2012 roku muzeum Prado w Madrycie ogłosiło, że posiada odrestaurowaną kopię obrazu Leonarda da Vinci, która prawdopodobnie została namalowana pod okiem mistrza.
Obecnie "Mona Lisa" znajduje się w Luwrze w Paryżu. Obraz jest własnością rządu Francji. Jest on uznany za najsłynniejsze i najcenniejsze dzieło renesansu. Świadczy o tym m.in. fakt, że kiedy w 1962 roku obraz był przewożony do Waszyngtonu, został ubezpieczony na kwotę 100 milionów dolarów. Mona Lisa stała się inspiracją dla wielu artystów m.in. Marcela Duchampa, Fernanda Legera oraz Andy'ego Warhola.
Oprac. na podstawie artykułu z Wikipedii, autorstwa, udost. na licencji CC-BY-SA 3.0
[1] Zdjęcie udostępnione jest na licencji:
Creative Commons
Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach. 2.0.
