Kilka dni wcześniej Polskę spotkał inny cios. 30 czerwca 1943 r. Komendant Główny Armii Krajowej generał Stefan Rowecki został aresztowany na ul. Spiskiej w Warszawie. Wsypała go trójka zdrajców. A kilka dni później - 11 lipca 1943 r. - przypadła kulminacja mordów dokonywanych przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów na Polakach mieszkających na Wołyniu. Kto jest najbogatszym Polakiem w historii? To Karol Jaroszyński (1878-1929) z majątkiem 200 miliardów złotych. Zapomnianego przedsiębiorcę i filantropa, założyciela m.in. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego przywołuje Jarosław Mańka. Opowiadamy wojenną i powojenną historię niezwykłego żołnierza Armii Andersa – misia Wojtka, który ostatnich 16 lat życia spędził w ZOO w Edynburgu. A w niedalekiej Holandii po wojnie 150 tys. Holendrów zostało aresztowanych i oskarżonych o kolaborację z Niemcami i zbrodnie wojenne – mówi historyk Bas von Benda- Beckmann, autor książki „Anne Frank i jej towarzysze. Bohaterowie „Dziennika” w obozach zagłady”. Jak po 1945 r. odzyskaliśmy zrabowany przez Niemców Ołtarz Wita Stwosza, choć inne, niezwykle cenne dzieła sztuki nie wróciły na swoje miejsce do Bazyliki Mariackiej, jak chociażby obrazy Hansa Sussa von Kulmbacha z początku XVI wieku. A o tym, jak Amerykanie starali się spenetrować „Małą Moskwę” – sowiecki garnizon w Legnicy – pisze dr Paweł Skubisz. Przez Bałkany, Włochy, Francję i Palestynę. O nieznanych szlakach cichociemnych i o tym, jak Brytyjczycy blokują nam dostęp do polskich dokumentów - z dr Krzysztofem A. Tochmanem, historykiem IPN w Rzeszowie, rozmawia Tomasz Plaskota. Polowanie na „Zagończyka”! Franciszek Jaskulski, urodzony w rodzinie polskich emigrantów zarobkowych w Westfalii, harcerz i nauczyciel, walczył z dwoma okupantami, trzykrotnie aresztowany, dwukrotnie uciekł. Miejsce jego pochówku nadal pozostaje nieznane… – historię polskiego bohatera opowiada Łukasz Cichy. Edward Jęczmyk wychowywał się na 19-hektarowym gospodarstwie. Z tego powodu wiele lat później, jako syna „kułaka”, nie przyjęto go (mimo usilnych starań) do PZPR i utrudniano awans zawodowy. Mimo to zdołał zostać zastępcą szefa Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie – pisze dr Patryk Pleskot. Na dziś mamy zidentyfikowanych 80 ofiar zamordowanych na Rakowieckiej - mówi prof. Andrzej Ossowski z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie. Kiedy pierwsza na świecie bomba atomowa „Little Boy” spadła na Hiroszimę, a kilka dni później druga, „Fat Man” z podobnie udanym skutkiem przyniosła śmierć Nagasaki, gazety o tych, którzy je stworzyli, pisały jako o superbohaterach. Robert Oppenheimer, który kierował zespołem badawczym, stał się bożyszczem Ameryki. Akcję likwidacji śladów panowania Rosji rozpoczęto natychmiast po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Pod kilof poszedł np. sobór Aleksandra Newskiego na placu Saskim. Inaczej było po 1989 r., kiedy oszczędzono Pałac Kultury i Nauki im. Stalina. 21 lipca 1798 r., w bitwie pod piramidami Cesarz Francuzów pokonał armię mameluków Murada Beja. Dzięki temu Francuzi wkroczyli do Kairu. A kilka lat później podporządkowanym Francji władcą Księstwa Warszawskiego, następcą króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, został Fryderyk August Józef Maria Antoni Jan Nepomucen Alojzy Ksawery Wettyn. Wywód genealogiczny wskazuje, że ze strony matki był praprawnukiem króla polskiego i wielkiego księcia litewskiego Jana III Sobieskiego. O corocznym Rajdzie Braci Taraszkiewiczów - Leona ps. „Jastrząb”, „Zawieja” i Edwarda ps. „Grot”, „Żelazny” – dwóch żołnierzy antykomunistycznego podziemia Lubelszczyzny pisze Jarosław Armaciński. A od 31 maja br. jedna z sal Parlamentu Europejskiego w Brukseli nosi imię rtm. Witolda Pileckiego, którego w 2019 r. europarlament uznał za patrona międzynarodowego dnia walki z dwoma totalitaryzmami. W numerze także recenzje najnowszych historycznych książek. I jak zwykle świetne felietony.
