Władysław Jagiełło reanimuje Akademię Krakowską

Uniwersytet w Krakowie powstał z inicjatywy króla Kazimierza II Wielkiego 12 maja 1364 roku. Był drugim uniwersytetem, po uniwersytecie praskim, funkcjonującym w tej części Europy. Śmierć króla w 1370 oraz brak zainteresowania ze strony Ludwika Węgierskiego doprowadziła do zaniechania jego działalności.

Uniwersytet wznowił swoją działalność w 1400 roku, dzięki osobistym zabiegom królowej Jadwigi Andegaweńskiej na dworze papieskim w Awinionie. W swoim testamencie królowa zapisała krakowskiej uczelni majątek osobisty. Klejnoty królowej umożliwiły odnowienie uniwersytetu w pełnym kształcie, z czterema wydziałami typowymi dla średniowiecznych uniwersytetów. Spośród nich najważniejszy był wydział teologiczny, który dla każdego profesora był ukoronowaniem kariery naukowej. Uniwersytet Jagielloński był pierwszym uniwersytetem w Europie posiadającym samodzielne katedry matematyki i astronomii. Zostały utworzone w 1406 roku.

W XV i na początku XVI wieku Akademia Krakowska przeżywała rozkwit. Studiowali na niej także studenci zagraniczni. Rektorami uczelni byli Stanisław ze Skalbmierza i Paweł Włodkowic. W Krakowie studiował między innymi Mikołaj Kopernik, a także wielu późniejszych profesorów zachodnioeuropejskich.

Collegium Maius - Dziedziniec
(fot. Wikimedia Commons/Jan Mehlich/[2])

Upadek Akademii Krakowskiej zaczął się około 1460 roku. Pierwsze reformy dyscyplinarne przeprowadzono w latach 1480, 1485 i 1491. Biskup krakowski Jan Konarski i synody prowincjonalne w latach 1505, 1510 i 1523 oraz papież Leon X domagali się reformy akademii poprzez rozszerzenie nauczania nauk przyrodniczych i humanistycznych oraz wprowadzenie greki i języka hebrajskiego. Pod koniec XVI wieku studiowały tu jeszcze takie znakomitości jak Jan Kochanowski, Andrzej Frycz Modrzewski, Marcin Kromer czy Mikołaj Rej. Mimo to upadek uniwersytetu się pogłębiał.

W połowie XVIII wieku wprowadzono m.in. systematyczne nauczanie języków niemieckiego i francuskiego, wykłady na temat prawa polskiego, geografii i inżynierii wojskowej. W roku 1748 powstała katedra prawa natury. Niepowodzeniem jednak skończyły się za to starania o sprowadzenie do Krakowa wykładowców z zagranicy.

Rozbiory Polski postawiły pod znakiem zapytania dalsze funkcjonowanie uniwersytetu. Po wkroczeniu wojsk austriackich podjęto decyzję o jego zamknięciu i dopiero interwencja w Wiedniu uchroniła go od takiego losu. Dopiero przyznanie autonomii Galicji w ramach monarchii austro-węgierskiej przyniosło poprawę sytuacji uniwersytetu. W międzyczasie zmieniono nazwę na Uniwersytet Jagielloński, która funkcjonuje do dziś.

Na początku XX wieku studiowało na Uniwersytecie Jagiellońskim około trzech tysięcy studentów, w tym także pierwsze kobiety, które mogły podjąć studia dopiero w 1894, najpierw na wydziale farmacji, a później i innych. Legendarną pierwszą studentką została Nawojka, która podobno używała męskiego przebrania, by móc uczęszczać na zajęcia.

W okresie międzywojennym rozbudowano uniwersytet, powstał m.in. nowy gmach Biblioteki Jagiellońskiej. Wybuch wojny był najtrudniejszym momentem historii uniwersytetu. 6 listopada 1939, pod pretekstem wykładu, okupanci zaprosili profesorów i asystentów uniwersytetu, których aresztowano i zesłano do obozu koncentracyjnego.

Przełom 1956 wpłynął na poprawę sytuacji akademii. Przy okazji jubileuszu 600-lecia założenia Uniwersytetu Jagiellońskiego powstało wiele nowych budynków uniwersyteckich (m.in. Collegium Paderevianum). Na krakowskiej dzielnicy Ruczaj działa dziś kampus uniwersytecki z najnowszą infrastrukturą naukowo-technologiczną, gdzie ulokowane zostały budynki wydziałów ścisłych i przyrodniczych oraz Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej. W 2014 roku otwarto tam Małopolskie Centrum Biotechnologii.

Oprac. na podstawie artykułu z Wikipedii, autorstwa, udost. na licencji CC-BY-SA 3.0

[1] Zdjęcie udostępnione jest na licencji:

Creative Commons
Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach. 3.0. Niemcy