Idea igrzysk olimpijskich ożywa

W XIX wieku w Europie cyklicznie organizowano zawody sportowe. Jedne z pierwszych rozegrane były w latach 1796-1798 we Francji. Kilka lat później odbyły się igrzyska skandynawskie. Zainspirowany tymi wydarzeniami historyk Pierre de Coubertin przedstawił propozycję zorganizowania imprezy sportowej na wzór starożytnych igrzysk. Francuz w miesięczniku "La Revue Athletic" opublikował artykuł o lokalnych zawodach, stworzonych na wzór olimpiady. Miało to zachęcić ludzi do uprawiania sportów i rozpalić w nich pasję do aktywności fizycznej. W swoim artykule opisał także zawody sportowe zorganizowane przez filantropa Ewangelosa Zapasa.

Niektórzy ówcześni członkowie Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, siedzą od lewej: Pierre de Coubertin (Francja), Dimitrios Wikielas (Grecja).
(fot. Wikimedia Commons/Free Moo/[1])

25 listopada 1892 roku podczas spotkania z osobistościami kraju Coubertin przedstawił swoją propozycję zorganizowania zawodów. Mówił, że wychowaniu fizycznemu trzeba nadać większą rangę, a tradycję antycznych igrzysk olimpijskich należy odnowić. To zapał francuskiego historyka i pedagoga sprawił, że idea igrzysk jako zawodów międzynarodowych ożyła. Był przekonany, że wychowanie fizyczne ma duże znaczenie dla kształtowania charakterów ludzi. Zgromadzeni politycy i artyści przyjęli tę koncepcję z entuzjazmem. W czerwcu zorganizowano kongres olimpijski w Sorbonie. Stworzono Międzynarodowy Komitet Olimpijski, a jego przewodniczącym został Grek Dimitrios Wikielas. Na kongresie pojawiło się około 2000 osób z 13 państw.

Wśród nich znaleźli się m.in. książę Walii Edward, książę grecki Konstantyn oraz William Penny Brookes, organizator zawodów w Much Wenlock.

Miejsce igrzysk wybrano po burzliwych dyskusjach. Pierwotnie Coubertin chciał, by zawody odbyły się w Paryżu. Jednak inni bali się, że francuska miłość do sportu szybko zgaśnie. Pod uwagę brano też Londyn i Budapeszt. Jednak historyk po rozmowie z Dimitriosem Wikielasem wpadł na pomysł organizacji ich w Atenach. Pomysł ten przypadł do gustu komitetowi. Honorowy patronat nad zawodami objął król Grecji Jerzy I i książę Konstantyn.

Trudna sytuacja ekonomiczna i polityczna sprawiła, że w Grecji pojawiły się wątpliwości czy państwo jest w stanie sfinansować igrzyska. Przewodniczący komitetu Stefanos Skulidis wydał raport stwierdzający, że koszt będzie trzy razy większy niż zakładano. Po wielu rozmowach podjęto decyzję o rezygnacji miasta z przeprowadzenia zawodów. Widząc to Coubertin postanowił zdobyć pieniądze na igrzyska. Utworzono nowy komitet organizacyjny, a ze względu na liczne kłótnie Wikielas i książę Konstanty postanowili utworzyć Grecki Komitet Olimpijski. Jego głównym zadaniem była zbiórka darów. Grecka diaspora przesłała 330 tys. drachm, kolejne 400 zebrano z dochodów emisji specjalnej serii znaczków. Ich autorem był Francuz, Louis-Eugène Mouchon. Zaprojektowano dwanaście różnych wzorów. Część finansów uzyskano ze sprzedaży biletów na zawody. Inicjatywę wsparła także grecka rodzina królewska i biznesman Jeorjos Awerof.

Stadion Panathinaiko w którym odbyły się igrzyska wzniesiono około 330 r. p.n.e. Budynek został zaprojektowany na planie podkowy, a trybuny pokryto marmurem. Bieżnie charakteryzowały ostre wiraże, które utrudniały bieganie. Na stadionie miały odbyć się zawody w lekkoatletyce, gimnastyce, zapasach i podnoszeniu ciężarów. Strzelcy zmierzyli się w Kalithei, kolarze na Neon Phalerom Velodrome, a szermierze w hali wystawowej Zappeion. Zawody tenisowe odbyły się w klubie w Atenach i na arenie kolarskiej, a pływacy rywalizowali ze sobą w zatoce Zea w Pireusie.

Ceremonia otwarcia na stadionie Panathinaiko
(fot. Wikimedia Commons/Unknown/[1])

6 kwietnia, na ceremonii otwarcia Letnich Igrzysk Olimpijskich zgromadziło się około 80 tys. ludzi. Wokół stadionu przeszła parada złożona ze sportowców. Po przemówieniu Konstantego, jego ojciec dokonał oficjalnego otwarcia zawodów słowami: "Pierwsze igrzyska olimpijskie w Atenach uważam za otwarte. Niech żyje naród. Niech żyją Grecy". Następnie odegrano hymn olimpijski. Skomponował go Spiridon Samarasa do słów poety Kostisa Palamasa.

W zawodach uczestniczyło 245 zawodników z 14 krajów (Australia, Austria, Bułgaria, Chile, Dania, Francja, Grecja, Niemcy, Stany Zjednoczone, Szwajcaria, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy). W konkurencjach mogli startować prawie wyłącznie amatorzy. Dlaczego? Rozróżniono uprawianie sportu zawodowo i amatorsko. Wykluczono więc osoby, które utrzymywały się ze sportu jak np. nauczycieli wychowania fizycznego. W igrzyskach nie mogły brać udziału także kobiety. Na znak protestu Greczynka Stamata Rewiti z Rodos przebiegła całą trasę maratonu w około pięć i pół godziny, jednak nie została wpuszczona na stadion. Jedyną konkurencją przeznaczoną dla zawodowców był floret.

W czasie olimpiady zorganizowano także imprezy towarzyszące. W Atenach odbywały się parady z pochodniami, koncerty, przyjęcia. W teatrze wystawiono "Antygonę" i "Medeę".

Zawodnicy rywalizowali w dziewięciu dyscyplinach: gimnastyce, kolarstwie, lekkoatletyce, pływaniu, podnoszeniu ciężarów, strzelectwie, szermierce, tenisie i zapasach. Najwięcej medali, bo sześć zdobył Hermann Weingärtner, a najwięcej złota - Carl Schuhmann. Zwyciężył on w czterech kategoriach. W klasyfikacji drużynowej wygrali Amerykanie. Zdobyli oni 11 medali złotych, 7 srebrnych i 2 brązowe. Grecy zajęli drugie miejsce. Zostali odznaczeni 10 medalami złotymi, 17 srebrnymi i 19 brązowymi.

Parada zwycięzców podczas ceremonii zamknięcia igrzysk. Pierwszy idzie Konstandinos Manos, za nim zwycięzca maratonu Spiridon Luis.
(fot. Wikimedia Commons/Lampros/ [1])

12 kwietnia król Jerzy zaprosił wszystkich sportowców na bankiet. Zachwycony sportową atmosferą stwierdził, że Ateny mogłyby organizować igrzyska regularnie. Ceremonia zamknięcia odbyła się 15 kwietnia 1896 roku na Stadionie Panateńskim. Przewodniczyła jej rodzina królewska. Część oficjalną rozpoczęto od odegrania hymnu Grecji. Następnie student Oxfordu, George Stuart Robertson wyrecytował wiersz ku czci starożytnych zwycięzców olimpijskich. Później nastąpiło wręczenie nagród dla osób, które zajęły dwa pierwsze miejsca w każdej z dyscyplin.

Za zwycięstwo uczestnik dostawał srebrny medal, gałązkę oliwną i dyplom. Ten, który zajął drugie miejsce odbierał miedziany medal, gałązkę wawrzynu i dyplom. Pozostali otrzymali pamiątkowe medale.

Niektórzy zawodnicy zostali szczególnie odznaczeni. Robert Garrett otrzymał od księcia Konstantyna srebrny puchar za rzut dyskiem, taką samą nagrodę otrzymał maratończyk Spiridion Luis z rąk Michela Bréala. Podczas ceremonii zwycięzcy wykonali rundę honorową prowadzoną przez poetę Konstandinosa Manosa. Na czele sportowców szedł zwycięzca maratonu z flagą w dłoni, bukietem kwiatów i parasolem który dostał od jednej z wielbicielek. Podczas przemarszu wykonano hymn "Zwyciężyliśmy". Igrzyska zakończył Jerzy I słowami: "Ogłaszam, że pierwsze międzynarodowe igrzyska olimpijskie zostały zamknięte".

Mimo krótkiego czasu na przygotowanie obiektów sportowych, późno wysyłanych zaproszeń i małej promocji imprezy Letnie Igrzyska Olimpijskie uznano za bardzo udane. Sportowcy chcieli, żeby były one rozgrywane tylko w Grecji. Coubertin jednak się sprzeciwił. Chciał by odbywały się one cyklicznie w różnych miejscach. Drugie zawody miały zostać zorganizowane w Paryżu.

Letnie Igrzyska Olimpijskie przyciągnęły uwagę mediów. Największe gazety wysłały do Aten swoim reporterów. Na igrzyska przyjechało około 30-40 dziennikarzy. Powstało nawet pismo poświęcone tematyce sportowej: "La Gazzetta dello Sport". W 1984 roku nakręcono historyczny serial telewizyjny "Pierwsza olimpiada, Ateny 1896". Wyreżyserował go Alvin Rakoff. Produkcja otrzymała Nagrodę Emmy za najlepszą muzykę dramatyczną.

Oprac. na podstawie artykułu z Wikipedii, autorstwa, udost. na licencji CC-BY-SA 3.0

[1] Zdjęcie udostępnione jest na licencji:

Creative Commons
Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach. 2.5.