Plan Stanów Zjednoczonych miał służyć odbudowie gospodarek krajów Europy Zachodniej po II wojnie światowej. Amerykanie oparli swoją pomoc na surowcach mineralnych, produktach żywnościowych, kredytach i inwestycjach.
Nazwa inicjatywy pochodzi od nazwiska ówczesnego sekretarza stanu Stanów Zjednoczonych, generała George'a Marshalla, który podczas przemówienia na Uniwersytecie Harvarda 5 czerwca 1947, zadeklarował krajom europejskim pomoc gospodarczą.
Plan odbudowy został opracowany podczas spotkania państw europejskich latem 1947. Pomoc zaoferowano także ZSRR i jego satelitom, ale został odrzucony przez samego Stalina. Pod naciskiem Moskwy, pomoc musiały odrzucić także rządy Polski i Czechosłowacji.
Po uchwaleniu planu przez Kongres Stanów Zjednoczonych 3 kwietnia 1948 roku, program był realizowany przez 4 lata, od kwietnia 1948 do czerwca 1952. Przez ten okres przekazano około 13 mld dolarów (ponad 105 mld. dolarów według obecnego kursu) w postaci pomocy technicznej i ekonomicznej.
Bezpośredni efekt planu na tempo wzrostu gospodarczego gospodarek Europy Zachodniej oceniany jest jako niewielki, natomiast istotniejsze są efekty pośrednie poprzez wzrost wydajności pracy czy odbudowanie zaufania inwestorów dzięki ustabilizowaniu finansów publicznych i zwrotowi ku gospodarce rynkowej. Przez kolejne dwie dekady wiele regionów Europy Zachodniej doświadczało niespotykanego wcześniej wzrostu i koniunktury.
Plan Marshalla odegrał także znaczną rolę w integracji Europy i był jednym z pierwszych impulsów do zjednoczenia.
