Toruń. Ile drewna było we flisackiej tratwie? Z jaką prędkością 120 lat temu jeździły samochody?

Obejrzyj: Kulisy sesji fotograficznej Siła Kobiet 2022

Oj, niedobrze, Panie i Panowie, niedobrze! Spław drewna w pierwszym tygodniu października 1902 roku był bardzo mizerny. Chociaż w sumie to może nawet dobrze, bo dzięki temu dość łatwo jest policzyć i wyobrazić sobie, z ilu pni i belek składała się flisacka tratwa.

„W pierwszym tygodniu października spławiono tylko dwie tratwy obejmujące 2.977 pni sosnowych, 2.091 belek świerkowych i 31 dębowych” – raportowała „Gazeta Toruńska” w drugiej połowie miesiąca.

Później już było lepiej, w drugim tygodniu przed murami Torunia przepłynęło 12 tratw składających się w sumie z niemal 50 tysięcy pni. Podobną częstotliwość flisacy utrzymali do końca miesiąca. Pruska skrupulatność pod tym względem jest bardzo pomocna, chociaż w zasadzie nie ma się jej co dziwić, handel drewnem i jego spław był jedną z ważniejszych gałęzi gospodarki w regionie, a dostęp do statystyk toruńska prasa miała ułatwiony, wszystkie te dane były odnotowywane w pobliskim Silnie, gdzie znajdowała się cesarska komora celna na Wiśle.

Rzeką płynęły grube miliony. Za Toruniem ten potok pochodzącego z lasów Galicji i Kongresówki drewna rozdzielał się. Większość trafiała przez Bydgoszcz i Kanał Bydgoski do Berlina, mniejsza część płynęła natomiast do Gdańska. Z Berlina pnie i belki jechały głównie do tartaków i na place budów w Niemczech, Niderlandach, Belgii czy Francji, z Gdańska zaś płynęły przeważnie do Wielkiej Brytanii. W wielu XIX-wiecznych budynkach Europy belki do dziś skrzypią, że dla Hucuła nie ma życia jak na połoninie, zaś wschodnie Karpaty i nie tylko one, do dziś borykają się z problemami, które są efektem wielkich wycinek lasów.

Drewno trafiało na Zachód, ale pochodzący głównie z Galicji i Kongresówki flisacy odprowadzali je jedynie do Berlina czy Gdańska. Później ruszali w daleką drogę do domów, zabierając ze sobą mnóstwo wrażeń z wielkiego świata i znacznie mniej zarobionych podczas wyprawy pieniędzy. Podróż koleją czy statkiem była dla nich luksusem. Ci, którzy w drugiej połowie października A. D. 1902 znajdowali się w Toruniu, mogli zawieźć w swoje rodzinne strony opowieść o jeszcze jednym środku lokomocji.

„Samochodem (automobilem) wybrało się dziewięciu oficerów załogi berlińskiej – informowała „Gazeta Toruńska”. - Wyjechali z Berlina trzema samochodami, we wtorek wieczorem zajechali przed hotel pod Orłem Czarnym. Kresem ich podróży jest Królewiec. Samochodami temi ujechali owi oficerowie do 72 kilometrów na godzinę”.

No proszę, w 1902 roku już z taką prędkością? Swoją drogą, jest to trzecia wiadomość o aucie w mieście, jaka pojawiła się w prasie od sierpnia. Najpierw mieliśmy przecież pirata drogowego, który na ul. Szerokiej o mało nie potrącił jadącego na rowerze oficera artylerii, później była wzmianka o samochodzie przy Bramie Lubickiej, teraz są trzy auta przed hotelem, który zresztą dla rozwoju motoryzacji w mieście ma spore znaczenie, tu przecież osiem lat wcześniej zatrzymał się pierwszy samochód, jaki do Torunia dotarł. Dorożka bez koni, bądź dorożka pędzona benzyną, jak w 1894 roku ten cud techniki nazywano, była mobilną reklamą kawy słodowej.

Tydzień temu zostawiliśmy Państwa na Mokrem, przy dymiących zgliszczach tartaku Sopparta, który stał nad Bachą, niedaleko obecnego skrzyżowania ul. Wojska Polskiego i Chrobrego. W jednym kolejnych wydań „Gazeta Toruńska” podała więcej informacji na temat pożaru i samego tartaku.

„Padło podejrzenie, że ogień w tartaku Sopparta podłożono – czytamy. - Z powodu pożaru straciło zatrudnienie około 50 robotników. Policyant mokrzański spostrzegł, że robotnik zatrudniony w tartaku tłukł szyby, rzekomo aby ogień podsycany kwasorodem świeżego powietrza, prędzej się rozprzestrzenił”.

Przepraszam, czym? Kwasoród to pierwotne określenie tlenu. Słowo wymyślił i do języka polskiego wprowadził Jędrzej Śniadecki. Różnych rzeczy można się dowiedzieć błądząc po Toruniu z przełomu wieków…

W drugiej połowie października 1902 roku polski dziennik poinformował również, że na esplanadzie chełmińskiej kalwini wybudują sobie świątynię, a pierwsze prace już się rozpoczęły. Toruńska parafia staroluterańska była nieliczna, a jej członkowie musieli sprostać wielu problemom. Grunt w miejscu dawnej fosy miejskiej był niestabilny, podobnie jak nastroje na rusztowaniach – robotnicy na tej i innych budowach zaczęli strajkować, zaś próby zastąpienia ich pracownikami z Włoch nie dały pomyślnego rezultatu. Ci, którzy zostali zatrudnieni akurat tutaj, najwyraźniej nie czuli się kontynuatorami wybitnych budowniczych z Italii. Kościół św. Szczepana, bo to o nim mowa, został ukończony dopiero w 1904 roku, zaś różne niedociągnięcia z czasów budowy dawały o sobie znać aż do niedawnego wielkiego remontu.

Sezon grzybowy w 1902 roku był mizerny, w każdym razie w okolicach poligonu łatwiej niż na rydza czy borowika, było trafić na żołnierza lub żandarma. Przez niemal cały październik w polu trwała kanonada, a pod koniec miesiąca do ćwiczeń artyleryjskich miały się także włączyć załogi fortów.

„Nabojami ostremi strzelać będzie wojsko z fortec Winrich Kniprode i Urlyk Jungingen – ostrzegała „Gazeta Toruńska”. - Ćwiczenia trwać będą od godz. 7 rano do 3 po południu. Dróg zagrożonych strzedz będą przed użytkiem publiczności patrole wojskowe”.

Wspomniane forty, po przejęciu ich przez władze polskie, otrzymały numery XII i XIII. Jeżeli 120 lat temu od częstej kanonady komuś dzwoniło w uszach, ten mógł szukać spokoju na przykład w Chełmży.

„Powiększenie komunikacyi kolejowej między Toruniem i Chełmżą – informowała „Gazeta Toruńska” w połowie października. - Od 22 bm kursować będzie między Toruniem i Chełmżą nowy pociąg mieszany z przedziałami 2, 3 i 4 klasy. Pociąg ten wyjeżdżać będzie o godz 1 minut 23 ze stacyi Toruń – miasto”.

Polecamy nasze grupy i strony na Facebooku:

• Bieżące wypadki i utrudnienia w Kujawsko-Pomorskiem
• Gdzie dobrze zjeść w Toruniu i okolicach?
• Toruń Retro!
• Sport w Toruniu

Teoretycznie można też było wybrać się dalej, wszak akurat została oddana do użytku przebudowana linia do Malborka, z komunikacją na niej były jednak pewne problemy i to nie tylko takie, o jakich wspominaliśmy ostatnio, że nikt z Torunia nie pojawił się na uroczystości otwarcia szlaku i nie powitał przybywającego do miasta pociągu specjalnego.

„Piszą nam co następuje: od 1 października zmieniono kolej toruńsko-malborską na pierwszorzędną, a tem samem wprowadzono zmiany najrozmaitsze, a przede wszystkiem plan jazdy wszystkich niemal pociągów uległ radykalnej zmianie – czytamy na kartach naszego gazetowego przewodnika po czasie i przestrzeni. - Ale czy na lepsze wychodzi ta zmiana, pewnie ledwie! Cóż z tego, że kursują pociągi kuryerskie, kiedy są one tak niefortunnie i fatalnie rozłożone, że nikogo nie zadowalają!Tu przede wszystkiem chodzi o związek z innymi pociągami, a tego właśnie brak. Od Dąbrówki, Unisławia i Nawry nie ma prawie wcale dogodnego związku z pociągami w stronę Torunia, albo trzeba bardzo rano jechać, albo godzinami w Chełmży czekać. Pociąg jeden np. odchodzi z Chełmży do Torunia o 9.59, a od Bydgoszczy przychodzi o 10.37, więc już związku nie ma. A wieczorem to już nie wiedzieć kiedy z Torunia wyjeżdżać, stąd też skargi i niezadowolenie z tego nowego rozkładu jazdy. Zdaje się, że dyrekcya kolei uznaje te niedogodności, bo już dodaje pociągi.”

Czyli, chociaż spóźnienia pociągów przekraczające kwadrans były już takim karygodnym występkiem, że pisała o nich prasa i generalnie z pociągami można było regulować zegarki, to jednak nie wszystko było takie różowe. Z drugiej strony jednak trochę trudno ludzi zrozumieć. Mieli do dyspozycji dopiero co oddany do użytku wielki dworzec kolejowy w Chełmży, z restauracją, poczekalnią, bufetem i innymi udogodnieniami. Miło by było dziś w takich warunkach czekać na pociąg. Nawet przez kilka godzin...