Ogrodowa 1. Koniec kopalń w Zagłębiu. Marek Twaróg o nowym numerze "Naszej Historii"

Sprawa jest poważna, sięga dziesiątek lat wstecz i mówi o zagłębiowskim przemyśle. Sięga XIX wieku, kopalń, które nie tylko na początku miały się dobrze, kolejnych zakładów, które po wojnie rozkwitały, całego etosu robotniczego. Etosu, który w latach 70. zdobył najmocniejszego z mocnych politycznego promotora. Etosu, z którego Edward Gierek zrobił symbol swego panowania nad ludem pracującym. Bardzo silny symbol, dodajmy, wszak oparty o rodzinne opowieści i wspomnienia ojca, który zginął gdzieś na dole, w zagłębiowskich wyrobiskach, wtedy pełnych węgla. Sprawa jest więc poważna, bo mówi o zagłębiowskim przemyśle, a dokładnie - o końcu jednej z jego najważniejszych gałęzi, czyli górnictwa.

Kazimierza-Juliusza, ostatnią w Zagłębiu kopalnię, żegnaliśmy co prawda w 2015 roku, ale uroczystości pogrzebowe wciąż trwają. Może „Ogrodowa 1”, album Arkadiusza Goli ze zdjęciami opowiadającymi o końcu tej kopalni, jest czymś na kształt epitafium? Może właśnie album i towarzysząca mu wystawa stanowią ostateczne pożegnanie, coś jak krzyżyk na czole i zamknięcie trumny?

Arek asystował górnikom dzień po dniu, kiedy dowiedzieli się, że kopalnia zostanie zamknięta, kiedy zjeżdżali ostatni raz, kiedy fragment po fragmencie zakład przestawał działać, kiedy z dnia na dzień robiło się w cechowni ciszej i bardziej pusto. Dzięki jego zaproszeniu udało mi się dotknąć tej atmosfery, gdy na potrzeby albumu realizowaliśmy wspólnie tekst otwierający książkę. Zgodziłem się nie tylko dlatego, że praca z tak uznanym mistrzem fotografii to wielki honor. Również dlatego, że dokumentował on niby to koniec jednej kopalni, ale w rzeczywistości - koniec górnictwa w Zagłębiu w ogóle. Historyczną zmianę, która przez najbliższe dziesięciolecia będzie miała dla tej ziemi kolosalne znaczenie.

Trochę w tych kopalniach i przy górnikach razem pobyliśmy - trzeba przyznać - w dawnych latach. Lecz nigdy w Zagłębiu. Będzie pewnie inaczej - myślałem, gdy przyjeżdżaliśmy pierwszy raz do Kazimierza. Bez tych śląskich opowiastek o hałdach, familokach i dziadku w powstaniu. Ale nie. Zagłębie może różnić się od Śląska historią, stylem życia, bohaterami zbiorowej świadomości, tradycjami rodzinnymi, lecz nie różni się niczym, gdy siedzisz pod świętą Barbarą w cechowni. Wszędzie ten sam etos i wszędzie ten sam żal, że epoka odchodzi.

Jedynie ten język inny, nie było gruby, grubiorza, flapsu albo arbaja. Nie było nawet szychty. Żodyn nie godoł po śląsku. Ale etos i żal - ten sam.

PS Album Arkadiusza Goli, którego to wydawnictwa dumnym patronem medialnym jest „Dziennik Zachodni”, można dostać w dobrych muzeach, m.in. w Muzeum w sosnowieckim Pałacu Schoena. Tam też należy zwiedzić ciekawie zaaranżowaną wystawę tych fotografii. Potrwa do 16 października. Próbka talentu Arkadiusza Goli - w tym numerze „Naszej Historii”.

Marek Twaróg, redaktor naczelny "Dziennika Zachodniego"
Twitter: @MarekTwarog

Sprawdź, o czym przeczytasz w nowym numerze "Naszej Historii":

Obecna premier Theresa May jest drugą kobietą, która stoi na czele brytyjskiego rządu. Musi się zmierzyć z mitem swojej wielkiej poprzedniczki Margaret Thatcher.Czytaj cały artykuł...

Swietłana Alliłujewa była ukochanym dzieckiem ojca, ale na niewiele jej się to zdało. Jej życie było pasmem problemów, dramatów i złych wyborów - od najmłodszych lat do śmierci. Czytaj cały artykuł...

Nie było łatwo, rywalizacja była bardzo zacięta, ale ostateczne decyzje zapadły. Już wiemy, który film o przygodach agenta 007 był najlepszy, a który najgorszy. Ranking „The Times”. Czytaj cały artykuł...

Wszystko wskazuje na to, że fanatyczny polski komunista był pierwowzorem postaci Roberta Jordana z „Komu bije dzwon”. Oto nietuzinkowy życiorys Antoniego Chrosta.Czytaj cały artykuł...

Jesienią 1956 r. Polska była miejscem radzieckiej interwencji - to fakt bezsporny. Historycy spekulują jednak, kto ostatecznie stał za decyzją o nagłym wstrzymaniu inwazji: Gomułka, Chruszczow, a może komunistyczne Chiny towarzysza Mao?Czytaj cały artykuł...

Kiedyś straszono dzieci czarną wołgą. Z czasem stała się ona czarną karetką. A dziś czarnym BMW. Pojawiały się pogłoski o rozdawaniu zatrutej gumy do żucia albo cukierków z domieszką LSD. Czytaj cały artykuł...

Mistrz Polski wagi ciężkiej i półciężkiej, weteran wojenny, bohater spod Monte Cassino, niestrudzony działacz sportowy. Mimo to umarł zapomniany.Czytaj cały artykuł...

Potomek najstarszej śląskiej arystokracji. Wytworny, nonszalancki i nieustraszony w boju. Hyacinth hrabia Strachwitz walczył przeciw śląskim powstańcom, a potem za III Rzeszę. Czytaj cały artykuł...

Zigeuner, Gypsies, Gitanos, Pharao; tak nazywano lud, który pojawił się w Europie w późnym średniowieczu. Zawsze stanowili zagadkę. Podawali, że są pokutnikami z Małego Egiptu. Czytaj cały artykuł...