Pierwszy polski czołg tryumfalnie wraca na ulice Warszawy. Z Afganistanu

Polskie Renaulty FT-17 blokujące jedno z przejść w Brześciu jesienią 1939 roku [1]
(fot. Wikimedia Commons/Bild 101I-121-0007-24)

Renault FT-17 to pierwszy czołg, jaki służył w polskim wojsku. Trafił do naszego kraju w 1919 r. wraz z armią gen. Józefa Hallera.
- To właściwie pierwszy czołg na świecie. Był to bowiem pierwszy pojazd z ruchomą wieżą, czego nie miały monstra używane w czasach I wojny światowej - tłumaczy mjr Tomasz Ogrodniczuk, kustosz Muzeum Broni Pancernej.

Odzyskany w Afganistanie czołg zsuwany jest z lawety na terenie Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu
(fot. Zenon Kubiak)

Takie czołgi służyły m.in. w wojnie polsko-bolszewickiej i miały spory udział w bitwie warszawskiej.
- Rosjanie byli zaskoczeni, że Polacy mają własną broń pancerną - mówi Zbigniew Wawer, dyrektor Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Przez długie lata trwały poszukiwania chociaż jednego egzemplarza renault FT-17, gdyż na ziemiach polskich nie zachował się ani jeden. Czołgi tego typu odnaleźli w Afganistanie Amerykanie. Dwa trafiły do Stanów Zjednoczonych, jeden do Francji. Ostatni znajdował się na terenie resortu obrony narodowej Afganistanu w Kabulu, gdzie stał, pełniąc funkcję reprezentacyjną.

Skąd polski czołg znalazł się 4 tysiące kilometrów od granic naszego kraju? Najprawdopodobniej został przejęty przez bolszewików w czasie bitwy pod Równem.
- Wiadomo, że bolszewicy przejęli wówczas 8 polskich czołgów, którym na polu bitwy skończyło się paliwo - opowiada Zbigniew Wawer. - Wiadomo, że w 1923 r. trafiły właśnie do Afganistanu.

Czołg w pełnej krasie po dokonanej w ciągu roku kompletnej renowacji.
(fot. Kamil Fejfer/MM Warszawa)

Od czasu odnalezienia czołgu polscy oficerowie rozpoczęli starania o sprowadzenie go do Polski. 26 września prezydentowi Bronisławowi Komorowskiemu udało się w tej sprawie porozumieć z prezydentem Afganistanu Hamidem Karzajem.

- To stosunkowo prosty czołg, z zewnątrz wygląda na dobrze zachowany, ale trzeba go rozebrać w drobny mak i złożyć od nowa - wyjaśniał przed rozpoczęciem renowacji mjr Ogrodniczuk. - Sprawdzimy, czy jest możliwość sprowadzenia oryginalnych części z Francji. Inne trzeba będzie zrobić ręcznie.

ZENON KUBIAK, MM Poznań

Czołg Renault FT został skonstruowany w 1917 roku. Był to pierwszy czołg o klasycznej konstrukcji - typowej dla prawie wszystkich konstruowanych później do czasów obecnych czołgów. Konstrukcja ta charakteryzowała się przedziałem bojowym (załogi) z przodu, uzbrojeniem w obrotowej wieży i przedziałem napędowym z tyłu. Czołg ten przeznaczony był do wsparcia piechoty, dlatego rozwijał niewielką prędkość. Jego niewielkie rozmiary, będące zaletą, powodowały pewne problemy w pokonywaniu okopów i transzei, co starano się zniwelować za pomocą "ogona" - specjalnej konstrukcji montowanej z tyłu kadłuba.

Przekrój konstrukcji pierwszego na świecie czołgu z ruchomą wieżą bojową
(fot. Wikimedia Commons)

Wyprodukowano ogółem ponad 3800 czołgów tego typu. Czołgi FT-17 były szeroko używane w bitwach końca I wojny światowej, począwszy od ich debiutu 31 maja 1918. Spośród 2.697 czołgów (wyprodukowanych w czasie wojny) 356 zostało zniszczonych przez artylerię, 13 przez miny, 70 z innych przyczyn. Był najskuteczniejszym czołgiem tej wojny.

Po I wojnie były one szeroko eksportowane - używane były w większości państw posiadających wojska pancerne, często jako ich pierwsze czołgi. Większość z wyprodukowanych czołgów znajdowała się wciąż w służbie jeszcze w chwili wybuchu II wojny światowej, głównie w armii francuskiej, chociaż wówczas były one już przestarzałe.

Renault FT były także pierwszymi czołgami na wyposażeniu Wojska Polskiego. W 1919 w Armii Polskiej gen. Hallera we Francji utworzono 1 Pułk Czołgów, wyposażony w 120 czołgów FT-17. W czerwcu 1919 pułk czołgów razem z armią gen. Hallera, wrócił do Polski, z całym wyposażeniem. Używane były następnie w wojnie polsko-bolszewickiej. W momencie wybuchu II wojny światowej armia polska posiadała jeszcze 102 czołgi tego typu. Zostały one użyte w składzie trzech kompanii czołgów lekkich (wolnobieżnych) oraz jako drezyny pancerne w składzie pociągów pancernych.

Oprac. na podstawie artykułu z Wikipedii,

, udost. na licencji CC-BY-SA 3.0

[1] Zdjęcie udostępnione jest na licencji:

Creative Commons
Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach. 3.0. Niemcy