Powiat biłgorajski. Zginęli, bo pomagali Żydom. Teraz będą „zawołani po imieniu”

Ta niewielka, spokojna miejscowość była wyjątkowo doświadczona podczas II wojny światowej. 24 czerwca 1943 r. Majdan Nowy (gm. Księżpol) został spacyfikowany przez ukraińskich żołnierzy z Dywizji SS Galizien. Zabito wówczas 36 osób. Kolejna pacyfikacja została przeprowadzona w tej wsi przez Niemców 3 lipca 1943 r. Zamordowano 58 osób. Odbyły się też wysiedlenia, podczas których znów ginęli ludzie. Jak się okazuje, nie były to jedyne ofiary. Śmierć ponieśli także mieszkańcy Majdanu Nowego, którzy pomagali Żydom.

Informacje na ten temat zgromadzili pracownicy Instytutu Pileckiego. Wynika z nich, iż w czasie likwidacji getta w Biłgoraju, Tarnogrodzie i Józefowie: jesienią 1942 roku nielicznym Żydom udało się znaleźć schronienie w okolicznych lasach i opuszczonych zabudowaniach m.in. w Majdanie Nowym. W ślad za nimi ruszyli niemieccy policjanci. 29 grudnia 1942 dotarli do Majdanu Nowego. Wówczas zostali przez nich zamordowani Żydzi oraz Polacy, którzy im pomagali. Ustalono nazwiska zabitych mieszkańców wsi. Ofiarami byli także Feilowie, żydowska, trzyosobowa rodzina oraz Ita Becher: nastoletnia dziewczyna, której pomagali mieszkańcy Majdanu Nowego oraz pobliskiego Starego Lipowca.

Oni też ponieśli konsekwencje. Kilka dni po egzekucji w Majdanie Nowym odbyła się kolejna masakra. W Starym Lipowcu Niemcy zamordowali wówczas: Katarzynę Grochowicz, Anastazję Kusiak, Romana Kusiaka, Franciszka Kusiaka, Katarzynę Rybak i Jana Zarębę. O tych dzielnych ludziach nie zapomniano.

W czwartek (29 września) w Majdanie Nowym stanie „kamień pamięci”, który ich upamiętni. Co zaplanowano? O godz. 12 w kościele w Majdanie Starym odbędzie się msza. Następnie uczestnicy wyruszą do Majdanu Nowego. Tam o godz. 13.15 (obok miejscowego ronda) zostanie odsłonięta tablica pamiątkowa. Ofiary zostaną także „zawołane po imieniu”, czyli uczestnicy usłyszą ich nazwiska.

Organizatorem przedsięwzięcia jest Instytut Pileckiego oraz władze powiatu biłgorajskiego i gminy Księżpol. To część szerszych działań. Program „Zawołani po imieniu” poświęcony jest osobom narodowości polskiej zamordowanym za pomoc Żydom w czasie okupacji niemieckiej. Instytut Pileckiego podejmuje starania, aby te „lokalne doświadczenia” stały się częścią powszechnej świadomości historycznej.