Proces ruszył już w wolnej Francji, w kwietniu 1945 roku, po powrocie Petaina ze Szwajcarii. Marszałek sam nalegał na proces w swojej sprawie.
Rozprawa przed paryskim Trybunałem Stanu rozpoczęła się 23 lipca 1945. W skład sądu wchodzili francuscy parlamentarzyści, którzy pięć lat wcześniej sami przekazali władzę w jego ręce oraz sędziowie i uczestnicy ruchu oporu. Przed procesem został zdegradowany. Rozprawie przewodniczył Paul Mongibeaux.
Postawione zarzuty stanowiły zaakceptowania porażki militarnej w 1940, przekroczenia uprawnień przyznanych przez Zgromadzenie Narodowe, kolaboracyjnej polityki z III Rzeszą, dostarczanie siły roboczej i surowców dla przemysłu wojennego Niemiec. Akt oskarżenia nie wspominał jednak o odpowiedzialności za wywiezienie z Francji do obozów koncentracyjnych ponad 75 tysięcy Żydów.
Prokurator Mornet nie wahał się używać określenia „zdrada narodowa”. Żądał dla Pétaina kary śmierci mówiąc, że nawet tak znamienite nazwisko nie może chronić zdrajcy.
Proces toczył się z udziałem i innych oskarżonych. Występowali w nim m.in. Pierre Laval – były premier rządu Vichy i Joseph Darnand – szef prohitlerowskiej milicji. W sądzie zeznawali: Paul Reynaud – były premier i generał Maxime Weygand.
Pétain w sali sejmowej występował w mundurze ze wszystkimi odznaczeniami bojowymi bez stopnia wojskowego. W ręku trzymał marszałkowską buławę i marszałkowskie kepi. W rozprawie tylko raz zabrał głos, wygłaszając oświadczenie do Trybunału – w którym zawarł słowa:
Na waszą ocenę odpowiada Bóg i potomność”, niech mnie osądzi Francja.
15 sierpnia 1945 o godzinie czwartej rano Pétain poznał wyrok Trybunału Stanu, powołanego dekretem przywódcy Wolnych Francuzów gen. Charles’a de Gaulle’a. Podtrzymał on argumenty oskarżenia i skazał Pétaina na karę śmierci przez rozstrzelanie, jednocześnie apelując do de Gaulle’a o odstąpienie od wykonania kary śmierci ze względu na wiek, Petain miał wówczas 89 lat.
Z powodu jego zasług dla Francji w I wojnie światowej generał de Gaulle ostatecznie zamienił mu karę na dożywotnie więzienie na wyspie Île d'Yeu, u zachodniego wybrzeża Francji – Bretanii.
KŻ
