Kiedy w 1945 roku Opolszczyzna została przyłączona do Polski, mówiono o powrocie Śląska do Macierzy po kilkuset latach niewoli. Historia jest jednak dużo bardziej skomplikowana. Ziemia oleska wraz z całym Śląskiem jako region pogranicza zmieniała przynależność państwową wielokrotnie. - W średniowieczu granice państw zależały po prostu od granic posiadłości rodów panujących i ziem ich wasali- mówi Waldemar Szydło, historyk z Olesna.
Pierwszym władcą śląskich ziem był książę wielkomorawski, który podporządkował Śląsk w IX wieku. Po rozpadzie państwa wielkomorawskiego na początku X wieku panowanie nad ziemiami śląskimi przejęli Czesi. W 965 roku z księżniczką czeską ożenił się książę Mieszko Pierwszy, który w 966 roku przyjął z rąk Czechów chrzest. Nadal jednak Śląsk podlegał państwu czeskiemu.
Dopiero w 990 roku Mieszko napadł na Czechów, przyłączając Śląsk do księstwa Polan. Ważnym wydarzeniem w historii Śląska było utworzenie w 999 roku przez papieża Sylwestra II śląskiej prowincji kościelnej z siedzibą biskupa we Wrocławiu. W 1038 roku książę czeski Brzetysław I podczas najazdu na Polskę przyłączył Śląsk do Czech. Kazimierz Odnowiciel dopiero w 1050 roku odbił śląską prowincję.
Cesarz Henryk III w 1054 roku zgodził się przyznać Polsce Śląsk, ale w zamian za trybut dla Czech w wysokości 500 grzywien srebra i 30 grzywien złota rocznie. Jedna grzywna to ok. 0.17 kg. Po śmierci króla Bolesława Krzywoustego w 1138 roku doszło do rozbicia dzielnicowego. Początkowi Śląsk przypadł w udziale seniorowi Władysławowi II Wygnańcowi. Wraz z upływem lat dochodziło jednak do kolejnych podziałów i rozdrobnienia księstw śląskich. Księstwa popadały w zależność od Czech. Wydzielono także Opolszczyznę jako udzielne księstwo.
Kiedy Władysław Łokietek w 1320 roku został koronowany na króla Polski, książę Bolko II opolski był jednym z jego wrogów. W 1327 roku złożył on hołd lenny królowi Czech Janowi Luksemburskiemu. W 1335 roku król Polski Kazimierz Wielki zrzekł się praw do Śląska. W 1373 roku książę brzeski Ludwik I_kupił od książąt opolskich Kluczbork, Byczynę i Wołczyn. Od tego czasu Olesno i Kluczbork leżały w różnych księstwach. XV wiek był trudny dla ziemi oleskiej. Od 1428 roku Śląsk zaczęli plądrować czescy husyci oraz rycerze rozbójnicy. W Czechach trwały walki o tron. W 1474 roku Olesno zdobył nawet wojska króla Kazimierza Jagiellończyka.
W 1526 roku cały Śląsk wraz z Olesnem stał się częścią Królestwa Czech pod władzą austriackich Habsburgów. Dopiero w wyniku I wojny śląskiej w 1742 roku po pokonaniu Austrii przez króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego Śląsk przyłączono do Prus. Po I wojnie światowej i klęski Niemiec kwestia przynależności państwowej Śląska znowu stanęła pod znakiem zapytania. Wprawdzie w plebiscycie w 1921 roku wygrała opcja niemiecka, ale o wytyczeniu granic zdecydowało III powstanie śląskie. Walki toczyły się również w powiecie oleskim.
Powstańcy wysadzili m.in. dworzec kolejowy w Oleśnie. Powiat oleski do 1945 roku pozostał jednak w granicach Niemiec. Dopiero klęska Niemiec w II wojnie światowej sprawiła, że zwycięskie mocarstwa przesunęły granice na zachód, przyłączając Śląsk do Polski. W sporze o to, czy Śląsk w całej swojej historii był bardziej polski czy bardziej czeski, prawidłowa odpowiedź brzmi: najdłużej był czeski!
***
W artykule wykorzystano m.in. „Dzieje Śląska” Piotr Pregiela, i Tomasza Przerwy
